Xe hybrid không còn là đối thủ ngoài lề trong thế giới ô tô. Thay vào đó, hệ truyền động xăng-điện đang có xu hướng trở thành tiêu chuẩn, với nhiều nhà sản xuất ô tô cung cấp nhiều tùy chọn hybrid cho các dòng xe của họ.

Khi Amber Lombardi mua ô tô vào năm ngoái, cô biết mình cần một phương tiện hiệu quả có thể kéo một xe moóc lớn cho phòng khám nha khoa di động của mình. Một yêu cầu đặc biệt nữa là nó phải giúp cung cấp điện cho một số thiết bị trên xe moóc. Chiếc xe bán tải Ford F-150 mà cô chọn có sức kéo, đồng thời máy khoan và dụng cụ làm sạch răng của cô có thể lấy nước từ máy phát điện 7,2 kilowatt được tích hợp trên thùng xe tải, chạy bằng cùng một loại pin giúp vận hành chiếc F-150.

PRIUS, ĐỨA CON BỊ GHẺ LẠNH

Chiếc xe của Lombardi không phải là một trong những mẫu xe bán tải thuần điện F-150 Lightning bán chạy của Ford Motor Co. Đó là phiên bản hybrid xăng-điện của chiếc F-150, có giá thành rẻ hơn mà vẫn tiết kiệm đáng kể hóa đơn nhiên liệu. Lombardi cho biết: “Việc sở hữu một chiếc xe chạy hoàn toàn bằng điện không nằm trong tầm tay của chúng tôi vào thời điểm này. Nhưng với những yêu cầu khá đặc biệt của tôi thì chiếc F-150 hybrid lại là chân ái”.

Hơn một phần tư thế kỷ trước, Tập đoàn ô tô Toyota đã giới thiệu Prius, một chiếc ô tô với công nghệ mới – động cơ xăng nhỏ kết hợp với một cục pin tương đối lớn – được kỳ vọng trở thành con cưng của phong trào xanh. Nhưng trong những năm sau đó, những chiếc xe hybrid này không còn được ưa chuộng khi các nhà sản xuất ô tô đua nhau phát triển các loại xe chạy hoàn toàn bằng điện. Đáng nói hơn, phong trào xe thuần điện đã nhận được những ưu đãi hào phóng của chính phủ và làm thỏa mãn những người tiến bộ trong việc không phát thải ra môi trường.

Thế nhưng, sau thời gian, xe hybrid đang quay trở lại là lựa chọn đáng giá khi những người mua xe điện ngày càng cảm thấy khó chịu trước mức giá "khó tiếp cận" cùng cơ sở hạ tầng trạm sạc chưa đáp ứng được yêu cầu cho những chặng đường dài.

Theo Trung tâm nghiên cứu GlobalData, doanh số bán xe hybrid của Mỹ đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2020 và đang hướng tới mức tăng 35% trong năm nay. Jeff Schuster, phó chủ tịch điều hành mảng ô tô của GlobalData cho biết: “Ngành công nghiệp ô tô không hoạt động theo kiểu mà bạn chỉ cần bật công tắc và mọi thứ sẽ khác đi”. Xe hybrid là “Một bước đệm bắt buộc để thị trường đại chúng bắt đầu tiến tới xe điện”.

CHÂN ÁI TRỞ LẠI

Để "đón" tệp khách hàng đó, Ford đang tăng gấp đôi sản lượng mẫu xe hybrid F-150 đã 3 năm tuổi của mình và hạ giá 1.900 USD - làm cho mẫu xe này ngang bằng với mẫu xe chạy hoàn toàn bằng xăng và rẻ hơn gần 10% so với mẫu xe thuần điện được giới thiệu vào năm 2022. Ford còn đặt mục tiêu tăng gấp bốn lần doanh số bán xe hybrid trong 5 năm tới và cung cấp công nghệ này trên các dòng sản phẩm của mình, ngay cả khi hãng này hạn chế các kế hoạch sản xuất đầy tham vọng cho các mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện của mình. Giám đốc điều hành Ford Jim Farley cho biết trong cuộc họp báo vào tháng 7/2023: “Thành thật mà nói, chúng tôi rất ngạc nhiên về sự tăng trưởng” của xe hybrid.

Đối với những người lái xe muốn kéo rơ moóc lớn, xe hybrid là lựa chọn tốt hơn so với phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện, vì tải nặng sẽ làm hao pin và giảm phạm vi di chuyển của một chiếc xe bán tải chạy hoàn toàn bằng điện. F-150 hybrid kết hợp động cơ điện với động cơ V6 3,5 lít, cho công suất 430 mã lực, thuộc hàng mạnh nhất trong dòng F-150. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường, mẫu xe năm 2023 đạt mức trung bình khoảng 25 MPG (số dặm trên mỗi gallon nhiên liệu), so với 21 MPG của một chiếc F-150 thông thường có cùng động cơ.

GlobalData đặt kỳ vọng doanh số bán xe hybrid của Toyota sẽ tăng 7,5% trong năm nay, lên hơn 600.000 chiếc. Khoảng 1/3 doanh số bán hàng của Toyota tại Mỹ là xe hybrid và một số mẫu xe chỉ có phiên bản chạy xăng-điện, bao gồm cả xe tải nhỏ Sienna và SUV cỡ lớn Sequoia.

Jack Hollis, giám đốc bán hàng của Toyota tại Mỹ, cho biết Sienna có danh sách chờ ít nhất 8 tháng và Toyota sẽ bán được nhiều xe hybrid hơn tính theo tỷ lệ phần trăm trong tổng số xe - đặc biệt là các mẫu xe plug-in - nếu hãng có sẵn nhiều hệ truyền động hơn. Ông nói: “Nếu bạn nhìn vào xe plug-in hybrid, nó thực sự đang phát triển rất nhanh. “Chúng tôi có thể dễ dàng tăng gấp đôi doanh số bán xe plug-in hybrid”.

Trong khi các xe plug-in hybrid—đi kèm với cổng sạc giống như một chiếc xe chạy hoàn toàn bằng điện—mang lại sự linh hoạt hơn, chúng cũng khiến giá nhãn dán thêm hàng nghìn USD. Hollis cho biết nhiều người mua ở Mỹ hài lòng với cái gọi là xe hybrid nhẹ hoặc xe hybrid rẻ hơn, đặc biệt là khi xe được điều chỉnh để tạo ra nhiều mã lực hơn — thậm chí chấp nhận phải trả giá bằng việc tiết kiệm nhiên liệu.

Theo GlobalData, số lượng mẫu xe hybrid được bán tại thị trường Mỹ dự kiến sẽ tăng lên 369 chiếc vào năm 2026, cao hơn gấp đôi so với con số 164 chiếc được bán ở Mỹ vào năm 2020. Hyundai Motor Co. và Honda Motor Co. cũng là những công ty sản xuất xe hybrid lớn, dự kiến sẽ kiểm soát 32% thị trường Mỹ đối với các mẫu xe chạy xăng-điện trong năm nay.

Xe hybrid chiếm gần 1/5 doanh số bán hàng của Honda tại Mỹ. Mamadou Diallo, giám đốc bán hàng của Honda tại Mỹ cho biết: “Xe hybrid đang thực sự góp phần vào thành công về mặt doanh số mà chúng tôi đang thấy - cả về mặt kinh doanh của Honda và Acura”. “Loại khối lượng mà chúng tôi đang thực hiện với xe hybrid thực sự tạo nên ấn tượng cho xe điện trong tương lai của chúng tôi.”

Honda cho rằng thành công hybrid gần đây của mình là nhờ hệ thống động cơ kép mới giúp tăng mã lực và tiết kiệm nhiên liệu, không giống như thế hệ hybrid một động cơ trước đây. Việc sản xuất mẫu CR-V hybrid mới đã bắt đầu gần một năm trước và mẫu Accord hybrid mới đã được tung ra thị trường vào tháng Giêng. Diallo cho biết phiên bản hybrid của Civic compact đã được lên kế hoạch cho năm tới và phiên bản xăng-điện của các mẫu xe khác đang được phát triển.

Sự gia tăng xe lai không chỉ giới hạn ở Mỹ. GlobalData dự báo, trên toàn cầu, doanh số bán xe hybrid dự kiến sẽ tăng 20% trong năm nay và tăng 71% trong 5 năm tới. GlobalData cho biết châu Á và Bắc Mỹ sẽ dẫn đầu, nhưng châu Âu, nơi các quy định ưu tiên xe chạy hoàn toàn bằng điện, vẫn được dự đoán sẽ chứng kiến doanh số bán xe hybrid tăng 11% trong năm nay.

Các nhóm môi trường đã chỉ trích Toyota vì gắn bó với công nghệ hybrid vẫn dựa vào nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm, nhưng cựu Chủ tịch Akio Toyoda khẳng định nhiều người mua chưa sẵn sàng đón nhận xe thuần điện. Vì vậy, Toyota đang tăng gấp đôi số lượng sản phẩm hybrid của mình, ngay cả khi họ tăng chi tiêu cho xe điện lên 50 tỷ USD và có kế hoạch tung ra 10 mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện vào năm 2026. “Toyota là một cửa hàng bách hóa bán đủ loại hệ truyền động,” Toyoda nói với các phóng viên tại cuộc họp đại lý ở Las Vegas năm ngoái. “Sẽ không đúng khi cửa hàng bách hóa nói: "Đây là sản phẩm bạn nên mua".

Theo GlobalData, xe hybrid tiếp tục bán chạy hơn xe điện ở Mỹ, với doanh số đạt gần 1,4 triệu xe trong năm nay, so với gần 1,2 triệu xe chạy hoàn toàn bằng điện, theo GlobalData. Người Mỹ chấp nhận xe điện chậm hơn so với người tiêu dùng châu Âu và Trung Quốc vì thiếu cơ sở hạ tầng sạc cũng như giá xe điện cao hơn, ngay cả sau khi Tesla Inc. liên tục giảm giá trong năm nay. Theo nhà nghiên cứu Edmunds.com, giá trung bình của một chiếc xe điện ở Mỹ trong tháng 8/2023 là 59.752 USD, so với 45.567 USD của các mẫu xe chạy bằng xăng.

Và với các khoản cho vay mua ô tô hiện ở mức trung bình 7,4%, nguồn tài chính sẽ cộng thêm khoảng 9.000 USD tiền lãi trong thời hạn 68 tháng của khoản vay 40.000 USD, theo Edmunds. Jessica Caldwell, giám đốc điều hành tại Edmunds, cho biết: “Hiện nay có một yếu tố của chủ nghĩa thực dụng, điều này góp phần làm giảm doanh số bán xe trên 50.000 USD. Điều đó giúp giải thích tại sao ngày càng có nhiều người tiêu dùng chuyển sang sử dụng xe hybrid, loại xe thường có giá thấp hơn phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện tương đương của một mẫu xe.

Ford đã phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu về phiên bản hybrid của chiếc xe bán tải cỡ nhỏ Maverick, có giá khởi điểm 23.400 USD. Maverick hybrid chiếm gần 60% doanh số của mẫu xe này. Giám đốc điều hành Farley cho biết điều đó “vượt xa sự mong đợi của chúng tôi”.

Đó là lý do tại sao Ford tìm cách xóa bỏ mức giá cao hơn cho chiếc F-150 hybrid 2024 mà hãng đã ra mắt tại Triển lãm ô tô Detroit vào ngày 12/9 với kiểu dáng và tính năng mới. Ford hiện kỳ vọng F-150 hybrid sẽ chiếm 1/5 doanh số bán xe tải, loại xe bán chạy nhất trên thị trường Mỹ trong 4 thập kỷ qua. Con số này gấp đôi tỷ lệ mua xe hybrid hiện tại và khi sản lượng tăng lên, công ty sẽ cung cấp mẫu xe hybrid F-150 với giá khởi điểm là 55.000 USD — tương đương với mẫu xe chạy bằng nhiên liệu khí tương đương.

CÁC DÒNG XE HYBRID

Từ xe hybrid hoàn toàn đến xe plug-in hybrid, thế giới xe hybrid cung cấp nhiều lựa chọn phù hợp với nhiều nhu cầu lái xe khác nhau. Dưới đây là các loại xe hybrid khác nhau mà bạn có thể gặp:

1. Hybrid đầy đủ

Xe hybrid hoàn toàn có thể hoạt động bằng cả động cơ đốt trong và động cơ điện độc lập hoặc đồng thời. Mẫu xe này cung cấp chế độ chỉ chạy bằng điện cho những quãng đường ngắn và động cơ sẽ đảm nhận những hành trình dài hơn hoặc tốc độ cao hơn.

2. Hybrid nhẹ

Ở xe hybrid nhẹ, động cơ điện chủ yếu hỗ trợ động cơ và không thể tự đẩy xe. Nó cung cấp khả năng tăng công suất bổ sung trong quá trình tăng tốc và giúp cải thiện hiệu suất sử dụng nhiên liệu bằng cách kích hoạt chức năng dừng khởi động động cơ.

3. Plug-in Hybrid

Xe plug-in hybrid (PHEV) có bộ pin lớn hơn có thể sạc. Chúng cung cấp phạm vi hoạt động hoàn toàn bằng điện dài hơn, cho phép lái xe không phát thải trong một khoảng cách đáng kể trước khi động cơ khởi động.

4. Series Hybrid

Xe hybrid series, còn được gọi là bộ mở rộng phạm vi, chỉ dựa vào động cơ điện để tạo lực đẩy. Động cơ đốt trong đóng vai trò là máy phát điện để sạc lại bộ pin khi pin yếu. Động cơ không trực tiếp dẫn động các bánh xe mà hoạt động kết hợp với động cơ điện để mở rộng phạm vi hoạt động tổng thể của xe.

5. Hybrid song song

Xe hybrid song song chủ yếu dựa vào động cơ đốt trong để dẫn động các bánh xe, với động cơ điện cung cấp thêm năng lượng trong một số tình huống nhất định, chẳng hạn như tăng tốc hoặc leo dốc. Động cơ điện hỗ trợ động cơ cải thiện hiệu suất sử dụng nhiên liệu và giảm lượng khí thải.

6. Hybrid song song nối tiếp

Cấu hình này kết hợp các tính năng của cả hai dòng hybrid và song song. Nó cho phép chiếc xe hoạt động ở các chế độ khác nhau, chuyển đổi liền mạch giữa các hệ thống truyền động nối tiếp và song song dựa trên các điều kiện lái xe và nhu cầu năng lượng. Tính linh hoạt này tối ưu hóa hiệu suất, tiết kiệm nhiên liệu và trải nghiệm lái xe tổng thể.

7. Hydrogen Fuel Cell Hybrid

Những chiếc xe hybrid này sử dụng hydro để tạo ra điện thông qua phản ứng hóa học với oxy. Dòng điện này cung cấp năng lượng cho động cơ điện, cung cấp lực đẩy. Những phương tiện này chỉ thải ra hơi nước như một sản phẩm phụ, mang lại giải pháp lái xe sạch và bền vững.

Thái Duy