Dự án 500kV mạch 3 kéo dài từ Hà Tĩnh ra Hưng Yên đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối lưới điện liên miền cũng như góp phần đảm bảo cung ứng điện cho miền Bắc trong những năm tới.

11 tháng làm 514km đường dây

Nhiều hồ thủy điện về dưới mực nước chết cùng với việc truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc gặp khó là nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu điện vào hè 2023. Cuộc khủng hoảng thiếu điện vào đầu tháng 6 này đã khiến miền Bắc phải cắt điện luân phiên trong thời gian nắng nóng cực đoan.

Theo số liệu được Bộ Công Thương công bố, thời điểm nắng nóng cao điểm, khả năng truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc qua đường dây 500kV Bắc - Trung luôn nằm ở ngưỡng từ 2.500MW đến 2.700MW. Con số này nằm trên ngưỡng giới hạn an toàn từ 300MW cho tới 500MW, nguy cơ rã lưới, ảnh hưởng đến việc cấp điện cho cả hệ thống sẽ xảy ra nếu vượt qua mức giới hạn này.

Do đó, việc thực hiện các biện pháp giúp nâng cao năng lực truyền tải từ miền Trung ra Bắc đang được đặt ra cấp bách. Đây cũng là lý do mà dự án 500kV mạch 3 kéo dài từ Hà Tĩnh ra Hưng Yên phải được hoàn thành càng sớm càng tốt.

Được biết, dự án đường dây 500kV mạch 3 kéo dài 514km, kéo dài từ Quảng Trạch, Quảng Bình tới Phố Nối, Hưng Yên với tổng vốn đầu tư khoảng 23.000 tỷ đồng. Dự án gồm 4 tiểu dự án và đã được phê duyệt trong Quy hoạch điện 8 của Thủ tướng Chính phủ.

Dự án này dự kiến được đưa vào vận hành vào năm 2025-2026 nhưng để tăng cung ứng và giảm thiểu tình trạng thiếu điện của miền Bắc, Thủ tướng đã yêu cầu tháng 6/2024 phải gấp rút hoàn thiện dự án này.

Cơ cấu nguồn điện cung ứng cho miền Bắc trước và sau khi có thêm đường truyền tải 500kV mạch 3

Đường dây 500kV mạch 3 giúp nâng cao gấp đôi năng lực truền tải trục Bắc - Trung. Số liệu từ Bộ Công Thương, năng lực truyền tải giữa miền Trung và miền Bắc hiện tại ở mức xấp xỉ 2.200MW, nếu có thêm đường dây 500kV mạch 3 sẽ làm tăng thêm khoảng 2.800MW.

Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra chỉ đạo phải đẩy nhanh tiến độ dự án, hoàn thành và đưa vào vận hành trong tháng 6/2024. Với thời gian 11 tháng, đây là một việc khó khăn khi ở thời điểm hiện tại dự án này mới chỉ nằm trong quy hoạch.

Được biết, ngày 8/7, Bộ Công Thương đã tổ chức một cuộc họp với Ủy ban quản lý vốn tại doanh nghiệp, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tổng Công ty Truyền tải điện quốc gia, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) và 9 địa phương mà đường dây 500kV mạch 3 đi qua.

Tại cuộc họp này, Bộ Công Thương phân trần, để hoàn thành dự án đường dây 500kV mạch 3 kéo dài từ Hà Tĩnh ra Phố Nối, Hưng Yên vào thời điểm tháng 6/2024 thì cần có các giải pháp đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án. 9 tỉnh liên quan tới dự án này bao gồm: Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Thái Bình, Nam Định, Hải Dương, Hưng Yên.

Phía Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) than thở thêm: "Là đơn vị có nhiều kinh nghiệm thực hiện các dự án truyền tải trọng điểm cấp bách nhưng việc hoàn thành dự án 500kV này trong vòng 11 tháng là một thách thức lớn".

Nhiệm vụ bất khả thi

Mốc thời gian 11 tháng để hoàn thiện dự án 500kV được cho là mốc thời gian khắc nghiệt và "đánh đố" bởi ở thời điểm hiện tại dự án đường dây này mới chỉ nằm trong quy hoạch cũng như chưa có chủ trương đầu tư.

Các chuyên gia trong ngành điện cho rằng nếu như hiện tại đã có chủ trương đầu tư, báo cáo nghiên cứu khả thi đã được phê duyệt hay việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đã xong thì tiến độ tháng 6/2024 hoàn thành là hoàn toàn có thể.

Nhưng, tới nay điều tiên quyết để khởi động dự án là chủ trương đầu tư dự án thì vẫn chưa có. Điều này gần như đã biến quá trình xây dựng đường dây 500kV từ Hà Tĩnh đến Hưng Yên thành một nhiệm vụ bất khả thi.

Dự án đường dây mạch 3 Vũng Áng - Quảng Trạch - Dốc Sỏi – Pleiku 2

Thực tế, kinh nghiệm từ quá trình thực thi dự án mạch 3 Vũng Áng - Quảng Trạch - Dốc Sỏi – Pleiku 2 đã cho thấy rõ điều này. Dự án mạch 3 từ Vũng Áng tới Pleiku 2 dài gần 742km, được khởi công vào tháng 12/2018 và tới tháng 8/2022 mới được hoàn thiện. Như vậy, phải mất 4 năm để làm xong dự án này chưa kể thời gian để xử lý các thủ tục cần thiết trước đó đến khi được khởi công.

Theo Nghị định 40/2020/NĐ-CP về hướng dẫn Luật đầu tư công, thông thường quy trình để đầu tư một dự án trước hết phải có được chủ trương đầu tư. Đơn vị thẩm định chủ trương đầu tư dự án là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sau đó sẽ lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương và trình Chính phủ phê duyệt.

Hơn nữa, cũng trong Nghị định 40 nói trên, sau khi chủ trương đầu tư dự án được phê duyệt thì phải mất thêm thời gian để phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, phê duyệt thiết kế kỹ thuật và tổ chức lựa chọn nhà thầu và cuối cùng mới tới giai đoạn tiến hành khởi công.

Trong báo cáo của Chính Phủ gửi Quốc hội, thực tế về tiến độ thi công các dự án truyền tải cũng được đề cập, nhìn chung phần lớn các dự án truyền tải đều chậm tiến độ từ 1 tới 2 năm, một số công trình chậm tiến độ kéo dài 4 đến 5 năm.

Trong cuộc họp chiều 8/7, Bộ trưởng Bộ Công Thương còn đề nghị các tỉnh, thành phố có dự án đi qua phải tập chung thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và thực hiện tái định cư nếu có. Dự án 500kV mạch 3 kéo dài trên địa bàn của 9 tỉnh, từ Quảng Bình tới Hưng Yên, việc giải phóng mặt bằng chính là "nỗi ám ảnh".

Trước đây, trong suốt quá trình thi công dự án mạch 3 từ Vũng Áng tới Pleiku 2, lãnh đạo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cùng Tổng công ty truyền tải điện quốc gia (EVNNPT) đã phải làm việc rất nhiều lần với các địa phương để đề nghị hỗ trợ đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng nhưng tiến độ vẫn rất chậm.

Bên cạnh đó, người đứng đầu Bộ Công Thương còn yêu cầu các tỉnh, thành khẩn trương hoàn tất các thủ tục chuyển đổi đất lúa, đất rừng ngay sau khi dự án này được duyệt.

Những dự án truyền tải trước đây như công trình trạm biến áp 220kV Nghĩa Lộ và đường dây 220kV Nghĩa Lộ - 500kV Việt Trì đã từng "khóc thảm" khi mắc phải việc giải phóng mặt bằng liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa, đất rừng.