Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã công bố cuộc điều tra trong bài phát biểu hàng năm của bà trước các nhà lập pháp EU vào 13/9. Bà nói: “Thị trường toàn cầu hiện tràn ngập ô tô điện giá rẻ của Trung Quốc. Và chúng tôi không thể chấp nhận điều này. Vì vậy, hôm nay tôi có thể thông báo rằng Ủy ban bắt đầu tiến hành một cuộc điều tra chống trợ cấp đối với xe điện đến từ Trung Quốc.”

NỖ LỰC KIỂM SOÁT CỦA CHÂU ÂU

Các công ty châu Âu “đã bị loại khỏi thị trường nước ngoài”, bà Ursula von der Leyen nói tại quốc hội châu Âu ở Strasbourg. “Họ thường bị các đối thủ cạnh tranh được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp khổng lồ của nhà nước”.

Cuộc điều tra đã được lên kế hoạch trong nhiều tháng và những lo ngại của EU liên quan đến hoạt động buôn bán xe điện của Trung Quốc đã được bà Ursula von der Leyen chuyển tới Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường trong cuộc gặp song phương bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở New Delhi vào cuối tuần trước.

Cổ phiếu của các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đã bị bán tháo trước viễn cảnh bị Brussels giám sát chặt chẽ hơn, với BYD (được Warren Buffett hậu thuẫn) giảm khoảng 2% và đối thủ Xpeng giảm gần 3%. Cổ phiếu của các nhà sản xuất ô tô điện khác, bao gồm Great Wall Motor và Li Auto, cũng lập tức mất giá sau thông báo này.

Các quốc gia thành viên EU đã yêu cầu hành động chống lại các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc ở châu Âu vì lo ngại rằng các nhà sản xuất ô tô lớn trong nước có nguy cơ mất đi vị thế dẫn đầu khi quá trình chuyển đổi xanh định hình lại thị trường.

Cuộc điều tra có thể là một trong những vụ kiện thương mại lớn nhất được tiến hành khi EU cố gắng ngăn chặn việc tái diễn những gì đã xảy ra với ngành năng lượng mặt trời của khối này vào đầu những năm 2010 khi các nhà sản xuất trong lĩnh vực năng lượng điện mặt trời đứng trước nguy cơ phá sản do không cạnh tranh được với hàng nhập khẩu giá rẻ của Trung Quốc.

Bà Von der Leyen cũng tuyên bố, châu Âu cần “tăng cường” an ninh kinh tế để đáp lại các biện pháp của chính Trung Quốc như kiểm soát xuất khẩu các kim loại quan trọng gali và germani.

Nếu bị phát hiện vi phạm các quy tắc thương mại, các nhà sản xuất ô tô của Trung Quốc có thể phải chịu mức thuế trừng phạt.

Trong trường hợp ngành năng lượng mặt trời, Brussels đã đưa ra chế độ thuế quan đối với việc nhập khẩu pin quang điện của Trung Quốc vào năm 2012 nhưng sau đó đã bãi bỏ các biện pháp kiểm soát để thúc đẩy lắp đặt năng lượng tái tạo.

Quyết định đầu tư hơn 600 triệu bảng Anh của BMW để sản xuất xe điện Minis ở Oxford đã mang lại một cú hích rất cần thiết cho ngành công nghiệp ô tô Anh trong một ví dụ mới nhất về cách phương Tây đang nỗ lực để đối phó với làn sóng cạnh tranh xe điện từ Trung Quốc.

Sản lượng ô tô của Vương quốc Anh đã giảm 40% kể từ khi đại dịch bắt đầu do các nhà máy đóng cửa, thiếu linh kiện và các nhà sản xuất quyết định chuyển hoạt động ra nước ngoài. Brexit là một vấn đề quan trọng: BYD của Trung Quốc, nhà bán xe điện và xe hybrid lớn nhất thế giới, đổ lỗi cho họ vì đã loại Vương quốc Anh ra khỏi danh sách địa điểm đặt nhà máy đầu tiên ở châu Âu.

Ông chủ Peugeot Stellantis, nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai ở châu Âu, cho biết họ đang xem xét sản xuất các loại xe điện rẻ hơn bên ngoài châu Âu và nhập khẩu chúng để cạnh tranh với các mẫu xe Trung Quốc.

THAM VỌNG THỐNG TRỊ CỦA XE ĐIỆN TRUNG QUỐC

“Đây là một động thái quan trọng của Ủy ban châu Âu, báo hiệu sự sẵn sàng sử dụng các công cụ thương mại một cách chủ động hơn để bảo vệ ngành công nghiệp châu Âu và tránh lặp lại trải nghiệm thất bại của tấm pin mặt trời trong quá khứ đối với ngành công nghiệp ô tô quan trọng” Simone Tagliapietra, Giáo sư về Chính sách Năng lượng, Khí hậu và Môi trường tại Đại học Công giáo Milan.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc không giấu diếm tham vọng thống trị ngành công nghiệp ô tô điện của châu Âu, thị trường xe điện lớn nhất bên ngoài Trung Quốc.

Ông chủ châu Âu của BYD, Michael Shu trước đây đã từng tuyên bố rằng thương hiệu này dự định sẽ nằm trong Top 3 thương hiệu hàng đầu vào cuối thập kỷ này và là số 1 “nếu có thể”.

Nhiều nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu đã đưa ra cảnh báo về hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, cho rằng chi phí năng lượng và lao động thấp hơn mang lại cho họ lợi thế so với các mẫu xe châu Âu.

Theo Schmidt Automotive Research, thị phần của các thương hiệu ô tô Trung Quốc tại thị trường EU đã tăng từ dưới 1% vào năm 2021 lên 2,8% trong năm nay.

Nhưng trên thị trường xe điện, các nhà sản xuất Trung Quốc chiếm 8% lượng xe bán ra, theo nhà phân tích dữ liệu ô tô Inovev.

Trên thực tế, mối đe dọa từ Trung Quốc - thị trường ô tô lớn nhất thế giới - là rất lớn. Trong 15 năm qua, Trung Quốc đã xây dựng được một ngành công nghiệp xe điện hiện đang đồng loạt tiến vào châu Âu với doanh số có thể đạt 1,5 triệu xe vào năm 2030.

Giám đốc BMW Oliver Zipse cho biết lệnh cấm động cơ đốt trong của EU từ năm 2035 đã đẩy các nhà sản xuất ô tô giá rẻ châu Âu vào cuộc chiến giá cả với các đối thủ Trung Quốc mà họ khó có thể giành chiến thắng.

Sự lấn lướt của xe điện Trung Quốc vào châu Âu đã được thể hiện một cách cụ thể tại triển lãm ô tô Munich tuần trước, với việc các nhà sản xuất ô tô của Trung Quốc chiếm gần 2/3 diện tích gian hàng triển lãm. Ngành công nghiệp của nước này đã tận dụng kinh nghiệm của các liên doanh mà các tập đoàn ô tô quốc tế được yêu cầu thành lập, đồng thời đặt cược đáng kể vào pin điện.

Theo đánh giá của châu Âu, các doanh nghiệp trong lĩnh vực xe điện Trung Quốc được hỗ trợ bởi các khoản trợ cấp khổng lồ của nhà nước và các chính sách ưu đãi về vốn. Với lợi thế ấy, các doanh nghiệp Trung Quốc đang xây dựng các nhà máy pin vượt xa mức cần thiết cho nhu cầu trong nước, và kế hoạch mở rộng sang thị trường Mỹ và Châu Âu là điều dễ hiểu.

Phản ứng quan trọng nhất ở phương Tây là Đạo luật Giảm lạm phát của Hoa Kỳ, đạo luật này đã bơm tiền vào công nghệ sạch, bao gồm cả xe điện và pin. Tuy nhiên, những tác động của Đạo luật này cho tới nay vẫn chưa thực sự rõ ràng.

Tại EU, các quốc gia thành viên đang được phép “kết hợp” các ưu đãi từ nơi khác, trong khi ủy viên kinh tế Paolo Gentiloni đã thúc giục Brussels tiến xa hơn.

Trong khi đó, Vương quốc Anh và Đức đang cố gắng hoãn thuế quan đối với việc bán xe điện giữa Anh và EU sau khi ngành công nghiệp cảnh báo rằng biện pháp này sẽ phản tác dụng. Hiện tại, thỏa thuận thương mại thời hậu Brexit của Anh có nghĩa là mức thuế 10% sẽ được áp dụng đối với xe điện nhập khẩu từ tháng 1 nếu chúng có pin được sản xuất bên ngoài châu Âu.

Pháp đã đưa ra kế hoạch riêng của mình để trợ cấp xe điện dựa trên lượng khí thải của các nhà sản xuất, điều này có tác động tới các nhà sản xuất Trung Quốc có nhà máy chạy bằng điện chạy bằng than.