Thứ 5 vừa qua, chính phủ liên bang Mỹ đã có hành động quyết liệt trong vụ kiện chống độc quyền của Bộ Tư pháp nhắm vào Apple – một trong những công ty nổi tiếng và có giá trị nhất thế giới.

ĐỘC QUYỀN

Cụ thể, Bộ Tư pháp đã cùng với 16 tiểu bang và Đặc khu Columbia nộp đơn khiếu nại dài 88 trang, bày tỏ lo ngại về khả năng tiếp cận và ảnh hưởng của Apple rằng công ty đã vi phạm luật chống độc quyền với các hoạt động nhằm mục đích khiến khách hàng phụ thuộc vào iPhone của họ và ít có khả năng chuyển sang thiết bị cạnh tranh hơn.

Chính phủ cho biết gã khổng lồ công nghệ này đã ngăn cản các công ty khác cung cấp các ứng dụng cạnh tranh với các sản phẩm của Apple như ví kỹ thuật số, điều này có thể làm giảm giá trị của iPhone và gây tổn hại cho người tiêu dùng cũng như các công ty nhỏ hơn cạnh tranh với họ.

Vụ kiện kết thúc nhiều năm giám sát pháp lý đối với bộ thiết bị và dịch vụ cực kỳ phổ biến của Apple, điều này đã thúc đẩy sự phát triển của hãng này thành một công ty đại chúng trị giá gần 2,75 nghìn tỷ USD và có giá trị nhất hành tinh trong nhiều năm.

Vụ kiện cũng nhắm trực tiếp vào iPhone, thiết bị phổ biến nhất và hoạt động kinh doanh mạnh mẽ nhất của Apple, đồng thời tấn công vào cách công ty đã biến hàng tỷ điện thoại thông minh đã bán được từ năm 2007 thành trung tâm của đế chế của mình.

Bằng cách kiểm soát chặt chẽ trải nghiệm người dùng trên iPhone và các thiết bị khác, Apple đã tạo ra cái mà các nhà phê bình gọi là một sân chơi không bình đẳng, nơi hãng cấp cho các sản phẩm và dịch vụ của mình quyền truy cập vào các tính năng cốt lõi mà các đối thủ cạnh tranh không thể có được.

Trong những năm qua, Apple đã hạn chế quyền truy cập của các công ty tài chính vào chip thanh toán của điện thoại và trình theo dõi Bluetooth để khai thác tính năng dịch vụ định vị. Người dùng cũng dễ dàng kết nối các sản phẩm của Apple, như đồng hồ thông minh và máy tính xách tay, với iPhone hơn so với các sản phẩm do các nhà sản xuất khác sản xuất.

Đơn kiện có đoạn: “Mỗi bước hành động của Apple đều xây dựng và củng cố thành quách xung quanh sự độc quyền về điện thoại thông minh của họ”. Đơn kiện cũng nói thêm rằng các hoạt động của công ty đã dẫn đến “giá cao hơn và ít đổi mới hơn”.

Apple cho biết những biện pháp này giúp iPhone của họ an toàn hơn các điện thoại thông minh khác. Tuy nhiên, các nhà phát triển ứng dụng và nhà sản xuất thiết bị đối thủ cho rằng Apple sử dụng sức mạnh của mình để đè bẹp sự cạnh tranh.

Một phát ngôn viên của Apple cho biết: “Vụ kiện này đe dọa tới vấn đề ‘chúng tôi là ai’ và những nguyên tắc tạo nên sự khác biệt của các sản phẩm của Apple trong các thị trường cạnh tranh khốc liệt. Nếu thành công, điều này sẽ cản trở khả năng của chúng tôi trong việc tạo ra loại công nghệ mà mọi người mong đợi từ Apple - nơi giao thoa giữa phần cứng, phần mềm và dịch vụ. Ngoài ra, cũng tạo ra một tiền lệ nguy hiểm, trao quyền cho chính phủ can thiệp sâu vào việc thiết kế công nghệ của con người”.

Apple là công ty mới nhất mà chính phủ liên bang cố gắng kiềm chế trước làn sóng áp lực chống độc quyền trong những năm gần đây từ cả Bộ Tư pháp và Ủy ban Thương mại Liên bang, nơi chính quyền ông Biden đã bổ nhiệm những người đứng đầu tập trung mạnh vào việc thay đổi luật để phù hợp với tình hình hiện tại.

Mỗi bước hành động của Apple đều xây dựng và củng cố thành quách xung quanh sự độc quyền về điện thoại thông minh của họ

Một quan chức cơ quan giấu tên cho biết, theo luật, Bộ Tư pháp có quyền yêu cầu thay đổi cơ cấu đối với hoạt động kinh doanh của Apple - bao gồm cả việc chia tách.

Quan chức này từ chối xác định hành động bổ sung nào mà cơ quan có thể yêu cầu trong trường hợp này nhưng mọi yêu cầu sẽ gắn liền với cách tòa án đưa ra phán quyết về câu hỏi liệu – và bằng cách nào – Apple có vi phạm luật hay không.

Apple có kế hoạch nộp đơn yêu cầu bác bỏ vụ kiện trong 60 ngày tới. Trong hồ sơ của mình, công ty có kế hoạch nhấn mạnh rằng luật cạnh tranh cho phép họ áp dụng các chính sách hoặc thiết kế mà đối thủ cạnh tranh phản đối, đặc biệt khi những thiết kế đó sẽ giúp việc sử dụng iPhone trở thành trải nghiệm tốt hơn.

LIỆU CÓ LÀM NÊN CHUYỆN?

Trong quá khứ, Apple đã chống lại các thách thức chống độc quyền khác một cách hiệu quả. Trong một vụ kiện về các chính sách của App Store mà Epic Games, nhà sản xuất Fortnite, đưa ra vào năm 2020, Apple đã thuyết phục thẩm phán rằng khách hàng có thể dễ dàng chuyển đổi giữa hệ điều hành iPhone và hệ điều hành Android của Google. Công ty đã đưa ra dữ liệu cho thấy lý do ít khách hàng đổi điện thoại là do lòng trung thành của họ với iPhone.

Trước đây, họ cũng đã bảo vệ các hoạt động kinh doanh của mình bằng cách nêu bật cách App Store, được mở vào năm 2008, đã tạo ra hàng triệu doanh nghiệp mới. Trong thập kỷ qua, số lượng nhà sản xuất ứng dụng trả phí đã tăng 374% lên 5,2 triệu, điều mà Apple cho là minh chứng cho một thị trường đang phát triển mạnh mẽ.

Ở châu Âu, các cơ quan quản lý gần đây đã trừng phạt Apple vì ngăn cản các đối thủ cạnh tranh phát nhạc trực tuyến liên lạc với người dùng về các chương trình khuyến mãi và các tùy chọn nâng cấp đăng ký của họ. Kết quả là, nhà Táo chịu khoản phạt 1,8 tỷ euro.

Các nhà sản xuất ứng dụng cũng đã kháng cáo lên Ủy ban Châu Âu, cơ quan điều hành của Liên minh Châu Âu, để điều tra các cáo buộc rằng Apple đang vi phạm luật mới yêu cầu hãng này mở cửa hàng ứng dụng của bên thứ ba trên iPhone.

Tại Hàn Quốc và Hà Lan, công ty đang phải đối mặt với các khoản phạt có thể xảy ra do các khoản phí mà nhà phát triển ứng dụng phải trả khi sử dụng bộ xử lý thanh toán thay thế. Các quốc gia khác, bao gồm Anh, Úc và Nhật Bản, đang xem xét các quy định có thể làm giảm sự kiểm soát của Apple đối với nền kinh tế ứng dụng.

Bộ Tư pháp, bắt đầu cuộc điều tra về Apple vào năm 2019, đã chọn xây dựng một vụ án rộng hơn và tham vọng hơn bất kỳ cơ quan quản lý nào khác đã tiến hành những hành động pháp lý chống lại công ty. Thay vì chỉ tập trung vào App Store như các cơ quan quản lý châu Âu đang làm, họ tập trung vào toàn bộ hệ sinh thái sản phẩm và dịch vụ của Apple.

Vụ kiện được đệ trình hôm thứ năm tập trung vào một nhóm các hoạt động mà chính phủ cho biết Apple đã sử dụng để củng cố sự thống trị của mình.

Chính phủ cho biết, công ty này đã “làm suy yếu” khả năng người dùng iPhone nhắn tin với chủ sở hữu các loại điện thoại thông minh khác, chẳng hạn như những chiếc chạy hệ điều hành Android. Theo vụ kiện, sự phân chia đó - được thể hiện bằng các bong bóng màu xanh lá cây hiển thị tin nhắn của chủ sở hữu Android - đã gửi tín hiệu rằng các điện thoại thông minh khác có chất lượng thấp hơn iPhone.

Chính phủ lập luận rằng Apple cũng đã gây khó khăn tương tự cho iPhone khi hoạt động với các đồng hồ thông minh khác ngoài Apple Watch của họ. Khi người dùng iPhone sở hữu Apple Watch, việc từ bỏ điện thoại sẽ trở nên tốn kém hơn rất nhiều.

Chính phủ cũng cho biết Apple đã cố gắng duy trì sự độc quyền của mình bằng cách không cho phép các công ty khác xây dựng ví kỹ thuật số của riêng họ. Apple Wallet là ứng dụng duy nhất trên iPhone có thể sử dụng chip, được gọi là NFC, cho phép điện thoại chạm để thanh toán. Mặc dù Apple khuyến khích các ngân hàng và công ty thẻ tín dụng cho phép sản phẩm của họ hoạt động bên trong Apple Wallet, nhưng điều đó lại ngăn họ truy cập vào chip và tạo ví của riêng họ làm lựa chọn thay thế cho khách hàng.

Chính phủ cho biết Apple từ chối cho phép các ứng dụng phát trực tuyến trò chơi có thể khiến iPhone trở thành một phần cứng kém giá trị hơn hoặc cung cấp các “siêu ứng dụng” cho phép người dùng thực hiện nhiều hoạt động khác nhau từ một ứng dụng.

Colin Kass, luật sư chống độc quyền tại Proskauer Rose cho biết: Khiếu nại của chính phủ sử dụng các lập luận tương tự với các tuyên bố mà họ đưa ra chống lại Microsoft nhiều thập kỷ trước, trong một vụ kiện quan trọng cho rằng công ty đang buộc trình duyệt web của mình vào hệ điều hành Windows.

Ông nói thêm rằng cáo buộc thuyết phục nhất - và cũng là cáo buộc gần nhất với vụ kiện của Microsoft - là Apple có thể ngăn cản các đối thủ bằng hợp đồng phát triển các ứng dụng hoạt động với các nhà cung cấp ứng dụng khác, như “siêu ứng dụng” có thể làm được.

Các chuyên gia pháp lý khác lưu ý rằng các công ty được phép ưu tiên các sản phẩm và dịch vụ của chính họ một cách hợp pháp, vì vậy chính phủ sẽ phải giải thích tại sao đó lại là vấn đề với Apple.

Apple đã tự bảo vệ mình trước những thách thức chống độc quyền khác bằng cách lập luận rằng các chính sách của họ rất quan trọng để đảm bảo các thiết bị của họ trở nên riêng tư và an toàn. Để chống lại Epic Games, họ lập luận rằng việc hạn chế phân phối ứng dụng cho phép họ bảo vệ iPhone khỏi phần mềm độc hại và gian lận. Việc làm này mang lại lợi ích cho khách hàng và khiến iPhone trở nên hấp dẫn hơn so với các thiết bị cạnh tranh với hệ điều hành Android.

Chính phủ sẽ cố gắng chứng minh rằng tác động của các chính sách của Apple là làm tổn thương người tiêu dùng chứ không giúp ích gì cho họ.

Jonathan Kanter, trợ lý tổng chưởng lý của bộ phận chống độc quyền của Bộ Tư pháp cho biết: “Cạnh tranh làm cho các thiết bị trở nên riêng tư hơn và an toàn hơn. Trong nhiều trường hợp, hành vi của Apple đã khiến hệ sinh thái của họ kém riêng tư và kém an toàn hơn”.