UBND tỉnh Lạng Sơn vừa có Công văn số 354/UBND-KT ngày 21/3/2024 gửi Bộ Giao thông vận tải về phương án đầu tư, nâng cấp các tuyến đường bộ cao tốc phân kỳ đạt quy mô hoàn chỉnh. Trong đó đề xuất phương án đầu tư đạt quy mô hoàn chỉnh đối với Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức BOT.

Dự kiến hoàn thành lựa chọn nhà đầu tư trong tháng 3/2024

Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng thuộc đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông tại Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 01/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050.

Dự án được thực hiện theo hình thức BOT, tổng mức đầu tư 11.029 tỷ đồng. Tuyến đường có tổng chiều dài khoảng 59,87 km, bao gồm: Tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng, chiều dài khoảng 43,43km, quy mô quy hoạch 6 làn xe. Điểm đầu tại Km1+800 (lý trình QL.1) kết nối với đường vào cửa khẩu Hữu Nghị (thuộc địa phận thị trấn Đồng Đăng, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn); điểm cuối tại Km44+749,67 (lý trình tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn) thuộc xã Mai Sao, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn.

Tuyến kết nối cửa khẩu Tân Thanh và cửa khẩu Cốc Nam, kết nối với tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh chiều dài khoảng 16,44km, quy mô 4 làn xe gồm 02 đoạn: Đoạn tuyến số 1: Điểm đầu Km0+000 giao với tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng (lý trình khoảng Km7+700); điểm cuối Km14+353 tại nút giao giữa QL.4A và đường vào cửa khẩu Tân Thanh; chiều dài khoảng 14,56km; Đoạn tuyến số 2: Điểm đầu Km0+000 (tại nút giao IC.07 Km7+500 giữa tuyến kết nối cửa khẩu Tân Thanh và cửa khẩu Cốc Nam với đường đi vào khu cửa khẩu Cốc Nam); điểm cuối Km1+875 tại nút giao giữa QL.4A và đường đi vào khu cửa khẩu Cốc Nam; chiều dài khoảng 1,88km.

Về tiến độ triển khai Dự án giai đoạn phân kỳ, UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 173/TTg-CN ngày 02/02/2018 triển khai đoạn cao tốc từ cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng và Dự án đường cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn theo hình thức Hợp đồng BOT, Công văn số 585/TTg-CN ngày 08/5/2018 về dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và bổ sung đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức hợp đồng BOT, dự án tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn được phê duyệt gồm: Dự án thành phần 1 (đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500) và Dự án thành phần 2 (đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng), sử dụng 100% vốn nhà đầu tư.

Dự án thành phần 1 (đoạn Bắc Giang - Chi Lăng) đã hoàn thành, đưa vào khai thác vận hành năm 2020. Dự án thành phần 2 do nhà đầu tư và các ngân hàng tài trợ gặp khó khăn về nguồn vốn nên sau khi khởi động năm 2019 đã tạm dừng. Trên cơ sở kiến nghị, đề xuất tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của UBND tỉnh Lạng Sơn, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công văn số 961/TTg-CN ngày 14/10/2022 về việc hoàn thiện thủ tục triển khai dự án thành phần 2 (đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng) thuộc dự án tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, theo đó đồng ý tách Dự án thành phần 2 ra khỏi dự án tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn; tiếp tục giao UBND tỉnh Lạng Sơn là cơ quan chủ quản để thực hiện dự án; Thực hiện thủ tục chấm dứt Phụ lục hợp đồng với các Nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án thành phần 2; Tổ chức lựa chọn lại nhà đầu tư...

Thực hiện Thông báo số 320/TB-VPCP ngày 28/11/2021 của Văn phòng Chính phủ về kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn; Công văn số 961/TTg-CN ngày 14/10/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc hoàn thiện thủ tục triển khai dự án thành phần 2 (đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng) thuộc dự án tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, UBND tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức lập, thẩm định Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư và HĐND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức BOT tại Nghị quyết số 41/NQHĐND ngày 30/12/2022, phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án tại Nghị quyết số 58/NQ-HĐND ngày 19/12/2023; Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt dự án tại Quyết định số 2014/QĐ-UBND ngày 04/12/2023; phê duyệt điều chỉnh dự án tại Quyết định số 103/QĐ-UBND ngày 17/01/2024 và Quyết định số 427/QĐUBND ngày 06/3/2024.

Đến ngày 18/12/2023, Nhà đầu tư đề xuất dự án đã hoàn thành công tác cắm cọc giải phóng mặt bằng và bàn giao cho UBND các huyện, thành phố và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lạng Sơn để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng. Hiện nay UBND các huyện, thành phố đang thực hiện các thủ tục để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng theo quy định. Về công tác tổ chức lựa chọn Nhà đầu tư, Hồ sơ mời thầu nhà đầu tư đã được phê duyệt và phát hành trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, dự kiến sẽ mở thầu vào lúc 16 giờ ngày 27/3/2024.

Cần từ 15.000 - hơn 18.000 tỷ đồng đầu tư hoàn chỉnh tuyến cao tốc

Để đầu tư đạt quy mô hoàn chỉnh Dự án này, UBND tỉnh Lạng Sơn đề xuất 02 phương án đầu tư theo phương thức đối tác công tư loại hợp đồng BOT.

Phương án 1: Mở rộng tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng chiều dài khoảng 43,43Km đạt quy mô Bnền=25m (có làn dừng khẩn cấp) đồng bộ với quy mô của đoạn tuyến Bắc Giang - Lạng Sơn đang khai thác và mở rộng tuyến kết nối cửa khẩu Tân Thanh và cửa khẩu Cốc Nam chiều dài khoảng 16,44km đạt quy mô 4 làn xe, bề rộng nền đường Bnền = 22m (có làn dừng khẩn cấp), quy mô hoàn chỉnh theo quy hoạch tại quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 01/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Với phương án này, dự kiến tổng mức đầu tư (chưa gồm lãi vay) là 15.323,04 tỷ đồng; tổng mức đầu tư (gồm lãi vay) là 15.671,54 tỷ đồng.

Phương án 2: Mở rộng toàn tuyến đạt quy mô hoàn chỉnh theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 01/9/2021, mở rộng tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng chiều dài khoảng 43,43Km đạt quy mô Bnền=32,25m và mở rộng tuyến kết nối cửa khẩu Tân Thanh và cửa khẩu Cốc Nam chiều dài khoảng 16,44km đạt quy mô Bnền = 22m. Với phương án này, dự kiến tổng mức đầu tư (chưa gồm lãi vay) là 18.019,96 tỷ đồng; tổng mức đầu tư (gồm lãi vay) là 18.489,06 tỷ đồng.

Về tiến độ, thời gian thực hiện đối với giai đoạn đầu tư hoàn chỉnh, dự kiến chuẩn bị đầu tư trong năm 2024 – 2025; thực hiện dự án trong năm 2025 - 2026.

Về nguồn vốn đầu tư, theo phương án được UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt tại Quyết định số 103/QĐ-UBND ngày 17/01/2024, vốn do nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP chịu trách nhiệm thu xếp (gồm: vốn chủ sở hữu, vốn vay và các nguồn huy động khác) khoảng 5.529 tỷ đồng (chiếm 50,13% tổng mức đầu tư dự án). Vốn nhà nước tham gia dự án PPP (vốn nhà nước trong dự án PPP) khoảng 5.500 tỷ đồng (chiếm 49,87% tổng mức đầu tư), trong đó vốn ngân sách trung ương 3.500 tỷ đồng, vốn ngân sách tỉnh 2.000 tỷ đồng.

Dự kiến cơ cấu nguồn vốn khi mở rộng đầu tư theo 02 phương án, với Phương án 1 vốn Nhà đầu tư huy động 5.552,88 tỷ đồng (chiếm 35,43%); vốn nhà nước tham gia 10.118,67 tỷ đồng (chiếm 64,57%). Ở Phương án 2 vốn Nhà đầu tư huy động 5.673,47 tỷ đồng (chiếm 30,69%); vốn nhà nước tham gia 12.815,59 tỷ đồng (chiếm 69,31%).

“Như vậy, nguồn vốn ngân sách nhà nước còn thiếu khi xây dựng quy mô hoàn chỉnh theo Phương án 1 khoảng 4.618,67 tỷ đồng; theo Phương án 2 thiếu khoảng 7.315,59 tỷ đồng theo quy hoạch”, UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết.

Đề xuất giải pháp gỡ khó cho nguồn vốn thực hiện Dự án

Cũng theo UBND tỉnh Lạng Sơn, việc triển khai dự án giai đoạn hoàn chỉnh có một số khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức BOT không thuộc danh mục dự án tại Phụ lục I kèm theo Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội về đầu tư xây dựng công trình đường bộ (cho phép tỷ lệ vốn nhà nước tham gia đầu tư theo phương thức đối tác công tư được vượt quá 50% tổng mức đầu tư).

Trường hợp sau khi hoàn thành đầu tư giai đoạn phân kỳ dự án xong, đưa vào vận hành khai thác sử dụng; sau đó lại tiếp tục đầu tư nâng cấp đạt quy mô cao tốc hoàn chỉnh theo phương thức đối tác công tư loại hợp đồng BOT sẽ vướng quy định tại khoản 4 Điều 45 Luật PPP “Đối với dự án quy định tại điểm b khoản 9 1 Điều 3 của Luật này, không áp dụng loại hợp đồng thông qua cơ chế thu phí trực tiếp từ người sử dụng”.

Mặt khác, Lạng Sơn là một tỉnh miền núi biên giới, điều kiện kinh tế - xã hội còn hết sức khó khăn, hằng năm nhận cân đối khoảng 80% từ ngân sách Trung ương. Hiện nay nguồn vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 của tỉnh mới cân đối bố trí được 1.500 tỷ đồng cho dự án, còn lại phải tiếp tục cân đối bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn trong giai đoạn 2026-2030. Tỉnh Lạng Sơn đã tập trung rà soát nguồn lực, cắt giảm danh mục dự án đầu tư công để bố trí vốn cho dự án. Tuy nhiên, hiện nay điều kiện nguồn ngân sách tỉnh cũng như kế hoạch đầu tư công còn rất hạn hẹp sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện chung của dự án do đó nếu bổ sung phần vốn ngân sách nhà nước còn thiếu khi nâng cấp đạt quy mô cao tốc hoàn chỉnh, tỉnh Lạng Sơn sẽ không đủ nguồn lực để thực hiện.

Để nâng cấp Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức BOT đạt quy mô cao tốc hoàn chỉnh, UBND tỉnh Lạng Sơn kiến nghị Bộ Giao thông vận tải báo cáo Quốc hội, Thủ tưởng Chính phủ xem xét chấp thuận được áp dụng được áp dụng cơ chế theo Nghị quyết số 106/2023/QH15: tỷ lệ vốn nhà nước tham gia đầu tư theo phương thức đối tác công tư được vượt quá 50% tổng mức đầu tư.

Dự án hiện nay đang thực hiện lựa chọn nhà đầu tư dự kiến hoàn thành trong tháng 3/2024 và tổ chức khởi công. Do đó đề nghị Bộ Giao thông vận tải báo cáo Thủ tưởng Chính phủ, Quốc hội xem xét bổ sung đủ nguồn vốn còn thiếu khi đầu tư quy mô cao tốc hoàn chỉnh bằng nguồn vốn ngân sách Trung ương làm cơ sở để UBND tỉnh Lạng Sơn triển khai các thủ tục điều chỉnh đầu tư.

Trường hợp ngân sách nhà nước chưa bố trí kịp nguồn vốn còn thiếu để đầu tư quy mô cao tốc hoàn chỉnh, đề nghị Bộ Giao thông vận tải báo cáo Thủ tưởng Chính phủ, Quốc hội xem xét cho dự án được áp dụng loại hợp đồng PPP thông qua cơ chế thu phí trực tiếp từ người sử dụng.