Vào ngày 1/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức ban hành thuế quan bổ sung 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada, đồng thời áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Cũng trong sắc lệnh hành pháp, ông Donald Trump đã tuyên bố rằng nếu các quốc gia này – vốn là ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ – trả đũa, Washington có thể sẽ tăng thuế hoặc mở rộng phạm vi áp thuế đối với nhiều mặt hàng hơn.

Những động thái thuế mới đây được cho là sẽ đóng vai trò như một “quân bài đàm phán”, là công cụ để chính quyền Trump thúc đẩy các thay đổi chính sách đối ngoại – đặc biệt là liên quan đến vấn đề nhập cư và buôn bán ma túy.

Ngay lập tức, Canada và Mexico đã có phản ứng quyết liệt, trong khi quốc gia còn lại tỏ ra thận trọng hơn. Liên minh châu Âu (EU) cũng đang theo dõi sát sao tình hình, nhất là sau khi ông Donald Trump chỉ trích EU về một mối quan hệ thương mại không công bằng.

Canada

Thủ tướng Canada Justin Trudeau nhanh chóng đáp bằng cách áp thuế 25% đối với 155 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Cụ thể, thuế quan đối với 30 tỷ USD hàng hóa Mỹ sẽ có hiệu lực vào ngày 4/2, trong khi thuế đối với 125 tỷ USD hàng hóa khác sẽ được áp dụng trong vòng 21 ngày tới để tạo điều kiện cho các công ty Canada và chuỗi cung ứng tìm kiếm phương án thay thế.

“Cũng giống như các biện pháp thuế của Mỹ, phản ứng của chúng tôi sẽ có phạm vi rộng và bao gồm các mặt hàng thiết yếu hàng ngày như bia Mỹ, rượu vang và rượu bourbon, trái cây và nước trái cây, cũng như rau củ, nước hoa, quần áo và giày dép...”, Thủ tướng Trudeau nói trong một cuộc họp báo vào tối 1/2.

Bản thân ông Trudeau cũng trực tiếp gửi thông điệp đến công dân Mỹ rằng: “Quyết định của ông Donald Trump chắc chắn sẽ gây tổn hại đến người dân Canada, nhưng quan trọng hơn, nó cũng sẽ có những hậu quả thực sự đối với chính các bạn, những người dân Mỹ”.

Các biện pháp thuế trả đũa được dự báo sẽ làm gia tăng giá cả ở cả Mỹ và nhiều nơi khác. “Như tôi đã nói trước đây, nếu Tổng thống Trump thực sự muốn mở ra một kỷ nguyên hoàng kim mới cho nước Mỹ, con đường tốt hơn là hợp tác với Canada, chứ không phải là trừng phạt chúng tôi”, Thủ tướng Canada nhấn mạnh.

Mexico

Giống như Canada, Mexico đã ngay lập tức cho biết sẽ trả đũa thuế quan của Mỹ, nhưng chưa tiết lộ cụ thể các biện pháp.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum chỉ trích động thái thuế quan của ông Trump và tiết lộ rằng bà chỉ đạo Bộ trưởng Kinh tế triển khai Kế hoạch B như đã chuẩn bị, bao gồm hàng loạt các biện pháp thuế và phi thuế để bảo vệ lợi ích của Mexico.

Trong một bài đăng dài trên X, bà Sheinbaum lưu ý: “Chúng tôi bác bỏ những cáo buộc vô căn cứ từ Nhà Trắng về việc Chính phủ Mexico có liên kết với các tổ chức tội phạm, cũng như bất kỳ ý định nào nhằm can thiệp vào lãnh thổ của chúng tôi. Mexico không muốn đối đầu. Chúng tôi luôn tin vào sự hợp tác giữa các quốc gia láng giềng”.

Tổng thống Claudia Sheinbaum cũng kêu gọi các bên cùng hợp tác một cách toàn diện, nhưng phải dựa trên các nguyên tắc trách nhiệm chung, tin cậy lẫn nhau, hợp tác và trên hết là tôn trọng chủ quyền.

Trung Quốc

Trong một động thái có phần “nhẹ nhàng” hơn, Trung Quốc tuyên bố sẽ đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để phản đối các mức thuế mới và sẽ thực hiện các biện pháp đối phó cần thiết.

“Việc Mỹ đơn phương tăng thuế là vi phạm nghiêm trọng quy định của WTO, không những không giúp giải quyết vấn đề của chính họ mà còn làm gián đoạn hợp tác thương mại – kinh tế giữa hai nước. Trước hành động sai trái này, Trung Quốc sẽ kiện lên WTO và thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích của mình”, Bộ Thương mại Trung Quốc phản hồi, theo bản dịch của NBC.

Việc Trung Quốc không lập tức đáp trả một cách quyết liệt đã làm dấy lên hy vọng rằng một cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể tránh được. Mức thuế 10% đối với hàng hóa Trung Quốc cũng được xem là nhẹ hơn so với các đe dọa trước đây của ông Trump về việc áp thuế 60% hoặc cao hơn đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Liên minh châu Âu (EU)

EU hôm Chủ nhật bày tỏ quan ngại sâu sắc về quyết định áp thuế của Mỹ đối với Canada, Mexico và Trung Quốc, đồng thời cảnh báo rằng họ sẽ phản ứng quyết liệt nếu ông Donald Trump áp thuế lên EU.

“Các biện pháp thuế quan trên diện rộng làm tăng chi phí kinh doanh, gây tổn hại cho người lao động và người tiêu dùng, đồng thời làm gián đoạn nền kinh tế”, một phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu chia sẻ.

Thậm chí, nhà kinh tế Paul Ashworth nhận định rằng đây có thể là "phát súng” đầu tiên trong một cuộc chiến thương mại toàn cầu vô cùng tàn khốc.