Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã ban lệnh cấm bán gạo tấm và áp thuế 20% đối với một số loại khác kể từ ngày 9/9 để kiểm soát giá trong nước.

CNBC đưa tin, động thái này của New Delhi được cho là ảnh hưởng lớn đến nhiều quốc gia châu Á, trong đó, Philippines và Indonesia bị ảnh hưởng nhiều nhất. Thái Lan và Việt Nam, hai nhà xuất khẩu lớn thứ hai và thứ ba trên thế giới nhiều khả năng sẽ hưởng lợi từ lệnh cấm của Ấn Độ.

Ấn Độ xuất khẩu gạo đến hơn 150 quốc gia trên thế giới và chiếm 40% sản lượng xuất khẩu toàn cầu. Năm 2021, nước này bán 21,5 triệu tấn, nhiều hơn tổng khối lượng của 4 đối thủ kế tiếp, bao gồm Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ.

Tuy nhiên, đến ngày 2/9, sản lượng gạo của Ấn Độ giảm 5,6% so với cùng kỳ do lượng mưa dưới mức trung bình, ảnh hưởng đến mùa vụ.

Đối với Ấn Độ, lượng mưa trong tháng 7 và tháng 8 rất quan trọng vì ảnh hưởng đến gieo trồng, Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng công ty tài chính Nomura, cho biết. Năm nay, các đợt gió mùa không như mong đợi đã làm giảm sản lượng.

Tại các bang sản xuất gạo lớn của Ấn Độ như Tây Bengal, Bihar và Uttar Pradesh, lượng mưa thấp hơn 30 - 40%. Trong tháng 8, lượng mưa có cải thiện nhưng vẫn ảnh hưởng đến gieo trồng.

Chính phủ Ấn Độ gần đây thông báo sản lượng trong vụ mùa từ tháng 6 đến tháng 10 có thể giảm từ 10 đến 12 triệu tấn, tương đương năng suất giảm 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Statista, lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ ảnh hưởng đến các quốc gia nhập khẩu trực tiếp, gián tiếp và tác động lên giá toàn cầu.

Philippines, quốc gia nhập khẩu đến 20% lượng tiêu thụ gạo, sẽ có khả năng phải chịu mua sản phẩm giá cao hơn. Là nhà nhập khẩu ròng hàng hóa lớn nhất châu Á, gạo và các sản phẩm từ loại lương thực này chiếm 25% thị phần trong rổ lương thực của Philippines. Lạm phát ở Philippines trong tháng 8 là 6,3%, trong khi con số mà nước này đề ra là quanh 2-4%. Do đó, việc Ấn Độ cấm xuất khẩu sẽ là "cú bồi" thêm đối với quốc gia Đông Nam Á này.

Indonesia có thể là quốc gia châu Á bị ảnh hưởng nhiều thứ hai sau Philippines vì chính sách của New Delhi. Indonesia nhập khẩu 2% lượng gạo tiêu thụ, trong khi loại lương thực này chiếm khoảng 15% trong rổ lương thực CPI của nước này.

Theo Trade Map, với một số quốc gia châu Á khác, tác động sẽ nhỏ hơn. Singapore nhập khẩu toàn bộ gạo tiêu thụ, với 28,07% trong số đó đến từ Ấn Độ vào năm 2021.

Thái Lan và Việt Nam có nhiều khả năng sẽ hưởng lợi từ lệnh cấm của Ấn Độ vì là nhà xuất khẩu lớn thứ hai và thứ ba trên thế giới. Thái Lan và Việt Nam có khả năng cao sẽ trở thành lựa chọn thay thế cho các quốc gia đang tìm kiếm nguồn hàng.

Báo cáo được công bố vào tháng 7 của công ty nghiên cứu Global Information cho thấy tổng sản lượng của Việt Nam đạt khoảng 44 triệu tấn vào năm 2021, giá trị xuất khẩu đạt 3,13 tỷ USD. Thái Lan sản xuất 21,4 triệu tấn gạo vào năm 2021, tăng 2,2 triệu tấn so với năm trước.

Theo các chuyên gia xuất nhập khẩu gạo, lệnh cấm của Ấn Độ gây áp lực lên giá, giá trị xuất khẩu gạo nói chung sẽ tăng lên. Thái Lan và Việt Nam sẽ được hưởng lợi. “Khách hàng đang nhập khẩu từ Ấn Độ sẽ tìm cách mua nhiều hơn từ Thái Lan và Việt Nam.

Đức Vinh