Cuốn sổ tay và nỗi lo bị bỏ lại

Trong suốt nhiều năm, một ngày của chị Lan thường bắt đầu và kết thúc với một cuốn sổ bìa cứng đã sờn mép. Buổi sáng, chị ghi vội những món hàng cần lấy thêm.

Buổi trưa, chị ghi nợ cho những vị khách quen. Buổi tối, tại tiệm tạp hóa nằm sâu trong con hẻm nhỏ ở TP.HCM, chị lại cặm cụi cộng trừ những con số, cố gắng tính toán doanh thu trong ngày.

Cuốn sổ là chính là hệ thống quản trị thủ công của chị. Nhưng hệ thống đó đang ngày càng bộc lộ sự "bất lực". Có những ngày, khách mua chai nước tương nhưng chị đã hết hàng mà không hay. Có những tuần, hàng tồn chất đống trong kho vì chị lỡ nhập nhiều.

Nguồn vốn của những tiểu thương như chị luôn eo hẹp, thường xuyên phải "gối đầu" với các nhà cung cấp, hoặc chấp nhận trả tiền mặt ngay để có giá tốt hơn. Điều này đồng nghĩa, dòng tiền của cửa hàng luôn trong tình trạng ngày nào biết ngày đó.

"Mình cứ làm theo thói quen thôi", chị Lan chia sẻ. "Vài năm trở lại đây, tôi thấy mình hụt hơi. Cửa hàng tiện lợi mọc lên, khách trẻ họ không còn ghé tiệm mình nữa. Họ quẹt thẻ, quét mã, mọi thứ nhanh gọn. Còn tôi vẫn loay hoay với tiền lẻ và cuốn sổ nợ".

Câu chuyện của chị Lan không phải là cá biệt. Nó phản ánh một thực tế đang ngày càng rõ nét trong bức tranh bán lẻ của Việt Nam.

Theo số liệu từ Sở Công thương TP.HCM, dù tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của thành phố đã vượt mốc 1 triệu tỷ đồng trong 7 tháng đầu năm 2025, sự tăng trưởng này phần lớn đến từ các kênh hiện đại. Trong khi đó, khu vực tạp hóa và chợ truyền thống lại đang dần tụt về phía sau.

Một khảo sát của MoMo trên 203 doanh nghiệp nhỏ đã chỉ ra một điểm nghẽn cốt lõi, rào cản lớn nhất không nằm ở công nghệ, mà ở thói quen vận hành.

Phần lớn tiểu thương vẫn quản lý mọi thứ thủ công, từ đơn hàng, tồn kho đến kế toán. Sự thiếu hụt dữ liệu khiến họ không thể đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác, khó tiếp cận nguồn vốn chính thức và dần mất đi sức cạnh tranh.

"Để tiểu thương có thể chuyển đổi một cách thực chất, cần những mô hình đơn giản, dễ triển khai, chi phí thấp nhưng mang lại hiệu quả cụ thể", ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó giám đốc Sở Công Thương Tp.HCM, nhận định.

"Kiềng ba chân" giúp chuyển đổi số

Thực tế này đòi hỏi một lời giải không chỉ đến từ công nghệ, mà còn phải giải quyết được cả bài toán vận hành và tài chính một cách đồng bộ.

Từ đây, MoMo và MM Mega Market Việt Nam cùng với Sở Công thương TP.HCM đã đưa ra sáng kiến chuyển đổi số hệ thống cửa hàng tạp hóa truyền thống, tập trung triển khai với nhóm tiểu thương trên địa bàn thành phố, bám sát chủ trương phát triển kinh tế tư nhân của địa phương.

Trên cơ sở kết quả đạt được, mô hình này sẽ được mở rộng toàn quốc, với mục tiêu hỗ trợ tới 1 triệu tiểu thương bước vào hành trình số hóa.

Sáng kiến này được xây dựng dựa trên hai trụ cột chính, giải quyết trực tiếp những vấn đề mà các tiểu thương đang đối mặt.

Đầu tiên là trụ cột vận hành, thông qua sự hỗ trợ của MM Mega Market, chị Lan và các tiểu thương khác có thể tiếp cận nguồn hàng ổn định, có thương hiệu và nguồn gốc rõ ràng với mức giá cạnh tranh.

Thay vì phải làm việc với hàng chục nhà cung cấp nhỏ lẻ, tiểu thương chỉ cần một đầu mối duy nhất. "Việc nhập hàng trở nên đơn giản hơn rất nhiều. Tôi không còn phải lo về chất lượng hay giá cả thất thường nữa", chị Lan cho biết.

Song song đó, trụ cột tài chính do MoMo cung cấp đã thay đổi hoàn toàn cách chị quản lý cửa hàng. Một chiếc loa nhỏ đặt trên quầy hàng sẽ phát ra âm báo “ting ting” mỗi khi có khách thanh toán thành công qua mã QR.

Điều này không chỉ giúp chị xác nhận giao dịch tức thì, mà còn tự động ghi nhận doanh thu vào ứng dụng, loại bỏ hoàn toàn việc ghi chép thủ công.

Quan trọng hơn, MoMo cung cấp cho chị một hạn mức trong Ví Trả Sau. Đây là công cụ tín dụng vi mô cho phép tiểu thương ứng vốn để nhập hàng từ MM Mega Market và thanh toán sau mà không phát sinh lãi nếu hoàn trả đúng hạn.

Giải pháp này đã tháo gỡ nút thắt lớn nhất về dòng tiền, thay thế cho hình thức "gối đầu" hay vay nóng đầy rủi ro trước đây.

Đây là bước đi tiếp theo trong kế hoạch triển khai bộ giải pháp số hoá toàn diện của MoMo, với lộ trình 3 bước cụ thể, dễ áp dụng và sát với thực tế vận hành của các hộ kinh doanh cá thể và tạp hoá truyền thống, nhằm thu hẹp khoảng cách số và tài chính cho khu vực kinh tế đang bị bỏ sót lâu nay.

Sự kết hợp giữa kinh nghiệm bán lẻ, xây dựng chuỗi cung ứng của MM Mega Market, cùng với hạ tầng tài chính số của MoMo và sự hỗ trợ về chính sách từ cơ quan quản lý nhà nước đã tạo nên một thế "kiềng ba chân" vững chắc.

"Chúng tôi mong muốn trở thành điểm tựa cho hàng trăm nghìn hộ kinh doanh trên hành trình số hóa và phát triển bền vững", ông Đỗ Khắc Cường, Phó tổng giám đốc MoMo nhấn mạnh. Mục tiêu của MoMo trong 3 năm tới là hỗ trợ 1 triệu tiểu thương trên cả nước chuyển đổi số thành công.

Về phía MM Mega Market, ông Đinh Quang Khôi, Phó giám đốc tiếp thị và quan hệ chính quyền cho biết: "Việc đồng hành cùng MoMo và Sở Công thương sẽ giúp hệ thống cửa hàng truyền thống nâng cao tiêu chuẩn vận hành, đồng thời giúp chúng tôi mở rộng độ phủ phân phối một cách bền vững".

Mô hình này không chỉ nâng cấp từng cửa hàng riêng lẻ, mà còn hướng đến một tầm nhìn lớn hơn, đó là xây dựng một hệ sinh thái kết nối toàn bộ chuỗi bán lẻ, từ nhà cung cấp đến tiểu thương và người tiêu dùng.

Sáng kiến hướng tới một sự thay đổi toàn diện, giúp các tiểu thương thoát khỏi thế bị động, tự tin hơn trong thị trường bán lẻ hiện đại. Cuốn sổ tay cũ có thể sẽ sớm được cất đi, nhưng hành trình kinh doanh của hàng triệu tiểu thương khác giờ đây mới thực sự bước sang một trang mới, rõ ràng và bền vững hơn.