Theo báo cáo “Vận tải hàng hóa hàng không - Động lực mới” vừa được Kirin Capital công bố, nhìn lại bức tranh năm 2023, ngành Hàng không Việt Nam nói riêng đang tiếp tục xu hướng hồi phục mạnh mẽ so với cùng kỳ năm 2022 sau khi mở cửa nền kinh tế. Kết thúc năm 2023, tổng thị trường vận tải hành khách hàng không đạt mức 74 triệu lượt khách hàng, tăng 34,5% so với cùng kỳ năm 2022.

Thế nhưng tựu chung lại những con số được ghi nhận năm qua cho thấy ngành Hàng không vẫn chưa vượt được đỉnh hơn 79 triệu lượt khách được ghi nhận vào năm 2019, thời điểm trước khi bùng phát đại dịch Covid – 19. Song về mặt tích cực, ngành vận tải hàng không Việt Nam đã hồi phục hơn 90% so với thời kỳ trước đại dịch.

VIETNAM AIRLINES VÀ VIETJET AIR CẠNH TRANH GAY GẮT TRÊN “SÂN NHÀ”

Báo cáo của Kirin Capital cho biết, đi cùng với sự hồi phục của ngành Hàng không sau dịch Covid - 19, số lượt khách quốc tế quay trở lại thị trường Việt Nam ngày một gia tăng.

Kể từ khi chạm đáy khi chỉ có vỏn vẹn 540 nghìn lượt khách quốc tế đến Việt Nam qua đường hàng không trong năm 2021, đến hết năm 2023, số lượng khách quốc tế đã phục hồi trở lại và đạt mức 32 triệu lượt, chiếm 43,2% trên tổng số lượt khách.

Trong khi đó, số lượng khách nội địa lại cho thấy dấu hiệu sụt giảm nhẹ so từ mức 43,2 triệu lượt khách trong năm 2022 xuống chỉ còn 42 triệu lượt trong năm 2023, chiếm 56,8% tổng vận tải khách hàng.

Sự sụt giảm lượng khách nội địa trong năm 2023 cho thấy xu hướng “Du lịch trả thù” có thể đã dần kết thúc. Kéo theo đó, số lượng chuyến bay khai thác trong năm 2023 và 5 tháng đầu năm 2024 đều cho thấy dấu hiệu sụt giảm nhẹ.

Cụ thể, tổng số chuyến bay khai thác trong năm 2023 và 5 tháng đầu năm 2024 chỉ đạt lần lượt là 281.629 và 107.068 chuyến bay, giảm 10,1% và 9,2% so với cùng kỳ năm trước đó.

Sự cạnh tranh trong mảng vận tải hành khách vẫn tiếp tục gay gắt giữa hai đối thủ lớn nhất là Vietnam Airlines và Vietjet Air. Tổng kết 5 tháng đầu năm 2024, thị phần của hai ông lớn đầu ngành lần lượt đạt 42,2% và 42,8%, gia tăng đáng kể so với năm 2023 khi chỉ ở mức lần lượt là 36,7% và 38,6%.

Thị phần tăng thêm từ hai ông lớn đến từ miếng bánh mà Bamboo Airways để lại, sau khi hãng hàng không này gặp biến cố cựu chủ tịch Trịnh Văn Quyết bị bắt. Tính đến thời điểm hiện tại, thị phần Bamboo Airways chỉ còn đạt mức 7,4%.

Đối với Pacific được thành lập từ năm 1991 là hãng tiên phong trong mảng vé máy bay giá rẻ tuy nhiên thị phần luôn bị những người đến sau chiếm lĩnh. Thị phần của Pacific giảm từ 12,1% năm 2018 xuống chỉ còn 2,4% trong 5 tháng đầu năm 2024, cho thấy hiệu quả hoạt động của hãng chưa được tốt.

KHÔNG ĐỂ “MIẾNG BÁNH NGỌT” RƠI VÀO TAY CÁC HÃNG HÀNG KHÔNG NƯỚC NGOÀI

Trong khi mảng vận tải hành khách chịu thiệt hại nặng nề trong giai đoạn đại dịch Covid – 19, song thị trường vận tải hàng hoá hàng không chỉ chịu ảnh hưởng tương đối nhẹ nhàng trong năm 2020 khi sản lượng sụt giảm 15,3%, song nhanh chóng hồi phục trong năm sau đó khi đạt sản lượng gần 1,5 triệu tấn.

Kirin Capital trích báo cáo của Tổng công ty Hàng không Việt Nam ACV, trong năm 2023, sản lượng hàng hoá – bưu kiện phục vụ chỉ còn đạt 1.264 nghìn tấn, sụt giảm 8,3% so với cùng kỳ năm 2022.

Thị trường vận tải hàng hoá – bưu kiện đã có năm thu hẹp về quy mô thứ 2 liên tiếp. Nguyên nhân chủ yếu của sự thu hẹp này đến từ việc chịu ảnh hưởng chung của suy yếu kinh tế hậu Covid – 19.

Theo như ông Đỗ Xuân Quang, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Hàng không Vietjet, xét về mặt sản lượng, hàng hoá vận tải hàng không chỉ chiếm khoảng 1% trên tổng khối lượng hàng hoá của tất cả các loại hình vận tải khác, song giá trị của lượng hàng hoá này lại chiếm tới 25% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, việc sụt giảm sản lượng trong 2 năm vừa qua là điều khó có thể tránh khỏi khi nhu cầu mua hàng hoá giá trị cao của người dân sụt giảm vì kinh tế khó khăn.

Về mặt thị phần vận tải hàng hoá hàng không, theo như ông Đỗ Xuân Quang chia sẻ, thật đáng buồn là các hãng hàng không Việt Nam hiện chỉ khai thác được khoảng 12% lượng hàng hoá quốc tế, còn lại 88% thị phần vẫn rơi vào tay các hãng hàng không nước ngoài.

Điều đó cho thấy, đây vẫn là miếng bánh hết sức màu mỡ cho các hãng hàng không trong nước. Song, thực trạng hiện nay cho thấy, các hãng hàng không trong nước vẫn chỉ chủ yếu vận chuyển bằng bụng máy bay khách hàng với tải trọng mỗi chuyến chỉ đạt 8 – 10 tấn. Trong khi đó, nhiều nước trong khu vực đã có máy bay loại Freighter, Boeing 747 – 400 tải trọng 100 tấn chuyên vận tải hàng hoá.

Chính vì vậy để gia tăng năng lực cạnh tranh, các hãng hàng không trong nước cần phải có sự đầu tư bài bản để từ đó từng bước lấy lại miếng bánh thị phần từ các hãng hàng không nước ngoài.

TIỀM NĂNG LỚN CHO VẬN TẢI HÀNG HÓA HÀNG KHÔNG

Các chuyên gia của Kirin Capital cũng cho rằng, ngành vận tải hàng hóa hàng không đang đón nhận nhiều tiềm năng lớn. Đó là dự án Sân bay Long Thành, báo cáo nhận định, đây sẽ là cú hích lớn về cơ sở hạ tầng cho ngành hàng không Việt.

Cụ thể, bước vào giai đoạn vận hành, sân bay Long Thành được định hướng sẽ phục vụ tới 80% chuyến bay quốc tế và lượng chuyến bay nội địa chỉ chiếm 20%. Đi kèm với đó, sân bay được thiết kế để phục vụ 1,2 triệu tấn hàng hóa vào năm 2026 và 5 triệu tấn hàng hóa sau khi kết thúc giai đoạn 3. Điều này sẽ giảm tải áp lực cho sân bay Tân Sơn Nhất và đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa ngày càng tăng.

Bên cạnh đó, thương mại điện tử xuyên biên giới cũng được đánh giá là động lực quan trọng giúp ngành vận tải hàng hóa hàng không phát triển. Theo Kirin Capital, không chỉ trên thế giới, mà ngay cả ở Việt Nam, vận tải hàng hoá bằng đường hàng không đang ngày càng nhận được sự quan tâm sát sao đến từ nhiều tay chơi lớn trong nước.

Và lẽ dĩ nhiên, động lực lớn nhất để các nhà vận tải hàng hoá để ý đến chính là nhờ sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử trong nước.

"Được eMarketer đánh giá cao và xếp vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu trên thế giới, ngành vận tải hàng hoá hàng không sẽ là chìa khoá giúp cho thị trường thương mại điện tử nước ta không chỉ phát triển ở trong nước mà có thể vươn tầm trong toàn khu vực Đông Nam Á", theo Kirin Capital nhận định.