Hiện các ngân hàng đang bước vào giai đoạn cạnh tranh gắt gao để huy động vốn từ khách hàng, viễn cảnh này trái ngược hoàn toàn với hai năm Covid -19 vừa qua.

Theo lãnh đạo một ngân hàng cho biết, "ngân hàng hiện tại huy động vốn rất khó khăn”. Việc huy động vốn khách hàng không riêng tại nhà băng này, mà ở nhiều ngân hàng khác cũng đang phải ra sức hút tiền gửi.

Nửa đầu năm nay, người dân gửi thêm tiền vào hệ thống ngân hàng nhiều hơn hẳn so với hai năm Covid-19. Tuy nhiên, tốc độ huy động vốn vẫn không theo kịp với tăng trưởng tín dụng.

Tính đến hết tháng 6, tín dụng đã tăng gần 10% trong khi huy động vốn chỉ tăng gần 4%. Tăng trưởng tín dụng nhanh hơn nhiều so với huy động vốn khiến chênh lệch giữa số dư huy động vốn và dư nợ tín dụng của hệ thống xuống thấp nhất 5 năm.

Theo số liệu từ Công ty chứng khoán SSI cập nhật đến hết tháng 7, quy mô huy động vốn của hệ thống ngân hàng thậm chí thấp hơn dư nợ tín dụng giải ngân ra nền kinh tế.

Tính đến hết quý II, đa số ngân hàng có mức tăng trưởng tín dụng ấn tượng, nhưng tiền gửi khách hàng chỉ tăng từ 2% - 3% so với đầu năm, nhưng cũng có ngân hàng việc huy động vốn còn giảm.

Đơn cử tại OCB, dư nợ cho vay khách hàng tăng 7,4% nhưng tiền gửi khách hàng giảm hơn 2% so với đầu năm. Tiền gửi tại nhà băng này về mức 96.580 tỷ do tiền gửi của khối doanh nghiệp giảm hơn 4.700 tỷ đồng so với đầu năm.

Sau đại dịch, dòng tiền chảy mạnh vào lĩnh vực sản xuất, và khối doanh nghiệp có xu hướng rút mạnh tiền để đầu tư vào hoạt động kinh doanh, nên việc huy động vốn của khối ngân hàng cũng gặp những khó khăn, vì chủ yếu vốn được huy động từ khối khách hàng cá nhân.

Trong bối cảnh tín dụng đã tăng mạnh vào nửa đầu năm, dư địa cho vay trong ba tháng cuối năm là ít ỏi khi hạn mức tín dụng giữ nguyên ở mức 14%. Nhiều doanh nghiệp không được giải ngân vì ngân hàng đã chạm trần tín dụng, vì thế, họ phải rút bớt tiền tại ngân hàng về.

Cũng theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tiền gửi của tổ chức kinh tế chỉ tăng 3,61% so với đầu năm – là mức tăng nửa năm thấp nhất trong 5 năm trở lại đây. Và mặt bằng lãi suất sẽ bị áp lực khi tốc độ huy động vốn không bắt kịp tốc độ tăng trưởng.

Vài tháng nay, lãi suất đã rục rịch tăng, xu hướng này đang trở nên rõ nét hơn vào những tháng gần đây. Thống kê cho thấy từ giữa tháng 8 tới nay, gần 20 ngân hàng đồng loạt điều chỉnh biểu lãi suất huy động, đưa mặt bằng lãi suất lên mức mới. Ước tính, lãi suất bình quân kỳ hạn 6 và 12 tháng đã tăng 0,5% so với đầu năm.

Để tăng tính hấp dẫn đối với tiền gửi khách hàng, nhiều nhà băng đưa ra các chương trình khuyến mãi cộng lãi suất để khuyến khích khách hàng gửi tiền, đặc biệt ở các kỳ hạn dài. Tỷ lệ huy động vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn giảm từ 37% về 34% từ tháng 10 khiến các nhà băng phải đẩy mạnh kênh huy động vốn dài hạn, bao gồm tiền gửi kỳ hạn trên 12 tháng.

Cùng với lãi suất tiền gửi, hiện tại lãi suất vay mượn trên thị trường liên ngân hàng cũng liên tục đi lên. Lãi suất liên ngân hàng bắt đầu tăng mạnh từ giữa tháng 7 và có lúc lên mức cao nhất 10 năm khi Ngân hàng Nhà nước liên tục rút tiền trên thị trường mở bằng cách phát hành tín phiếu và thực hiện các hợp đồng bán USD. Tại thời điểm 21/9, lãi suất kỳ hạn qua đêm lên tới 4,61% một năm trong khi cách đây hai tháng chỉ ở mức 0,96%.

Động thái liên tục bán ngoại tệ và hút tiền đồng của Ngân hàng Nhà nước khiến thanh khoản tiền đồng kém dồi dào. Theo ước tính của Công ty chứng khoán SSI đến hết tháng 8, Ngân hàng Nhà nước đã hút ròng gần 115.000 tỷ đồng thông qua kênh thị trường mở và 70.000 tỷ đồng thông qua kênh bán ngoại tệ.

Trong bối cảnh thanh khoản hạn chế, nhiều công ty chứng khoán dự báo lãi suất huy động sẽ tiếp tục tăng. Mức độ biến động của lãi suất huy động sẽ tiếp tục phụ thuộc nhiều vào độ dồi dào của dòng vốn trên thị trường liên ngân hàng.

Công ty Chứng khoán VNDirect cho rằng mặt bằng lãi suất tiền gửi tiết kiệm có thể tăng thêm 0,3-0,5 điểm phần trăm trong nửa cuối năm nay.

Trong khi đó, Công ty Chứng khoán Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCBS) dự báo lãi suất huy động tăng 1-1,5% trong cả năm. Lãi suất cho vay cũng sẽ tăng, song có độ trễ so với thời điểm tăng của lãi suất huy động và có sự phân hóa mức tăng, thời điểm tăng giữa các ngành nghề.

Công ty chứng khoán VNDirect kỳ vọng lãi suất liên ngân hàng sẽ hạ nhiệt trong những tuần tới, nhưng lãi suất qua đêm vẫn dao động ở mức cao 4-5% do đợt tăng mạnh gần đây của USD có thể đã phản ứng quá mức trước thông tin tăng lãi suất của Fed và có thể giảm sau đó. Bên cạnh đó, nhóm phân tích cho rằng lãi suất huy động sẽ tăng nhanh từ nửa cuối năm 2022 do nhu cầu huy động vốn của các ngân hàng tăng lên sau khi được nới hạn mức tín dụng.

Long Nguyễn