Năm 2022, tổng sản lượng tiêu thụ điện toàn quốc tăng 5,3% so với cùng kỳ, lần đầu tiên thấp hơn tăng trưởng GDP và cũng thấp hơn nhiều so với kịch bản tăng trưởng là 8,4%. Theo đó, hệ số đàn hồi giảm xuống 0,7x.

Nhu cầu điện từ nhóm công nghiệp - xây dựng thấp

Sở dĩ có sự sụt giảm như vậy là do nhu cầu điện nhóm công nghiệp – xây dựng giảm trong bối cảnh tình hình sản xuất các ngành thâm dụng điện giảm sút như xi măng, sắt thép, điện tử. Trong khi hoạt động xây dựng cũng bị ảnh hưởng đáng kể trong giai đoạn thị trường bất động sản nội địa đóng băng.

Hoạt động xuất nhập khẩu cũng chậm lại trong bối cảnh nền kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới gặp khó khăn, nhất là các đối tác thương mại lớn của Việt Nam như Mỹ, Trung Quốc, Châu Âu. Những ảnh hưởng đa kênh đã kìm hãm tăng trưởng IIP cũng như tăng trưởng GDP công nghiệp từ nửa cuối 2022 và kéo dài cho đến quý 1/2023, kéo nhu cầu tiêu thụ điện giảm.

“Ảnh hưởng của nhóm ngành công nghiệp - xây dựng lên nhu cầu cầu điện là rất đáng kể, và có thể nhận thấy rõ ràng trong giai đoạn thiếu vắng đi nhu cầu của nhóm thâm dụng điện như giai đoạn vừa rồi”, Chứng khoán VNDirect nhận định.

Bên cạnh đó, nhu cầu điện cho nhóm tiêu dùng dân cư cũng thấp hơn dự kiến trong 2022 khi mùa nóng năm ngoái ghi nhận nhiệt độ mát mẻ so với trung bình nhiều năm, ảnh hưởng bởi pha La Nina kéo dài. Điều này cũng làm ảnh hưởng đến mức tiêu thụ điện chung của toàn quốc.

Trong năm 2023, chứng khoán VNDirect dự báo một mức tăng trưởng tiêu thụ điện thận trọng 6% so với cùng kỳ, tương đương với mức dự báo của Bộ Công thương cho kế hoạch cung cấp điện 2023.

Vì hoạt động xây dựng nội địa sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng đáng kể do nhu cầu thấp tại thị trường bất động sản nhà ở, dự kiến kéo dài đến hết 2023, do đó nhu cầu điện của nhóm công nghiệp – xây dựng giảm sút. Tuy nhiên, hoạt động đầu tư công dự kiến sẽ giải ngân mạnh mẽ hơn năm nay phần nào bù đắp đi những mất mát cho những nhóm ngành này.

Mặt khác, chứng khoán VNDirect kỳ vọng vào một mùa hè nóng nực hơn khi pha ElNino dự kiến trở lại từ tháng 5/2023, cùng với hoạt động thương mại, dịch vụ đang dần phục hồi về mức trước dịch sẽ hỗ trợ nhu cầu điện đột biến của nhóm ngành tiêu dùng dân cư – dịch vụ. Theo đó, phần nào hỗ trợ bù đắp mức tiêu thấp nhóm công nghiệp – xây dựng.

Năm 2023, nhóm thủy điện cũng sẽ chính thức kết thúc pha thời tiết thuận lợi từ tháng 3/2023 tạo dư địa huy động cho các nguồn điện khác. Theo Viện nghiên cứu quốc tế (IRI), dự báo hiện tượng thời tiết ENSO đã chính thức chuyển sang pha trung tính từ tháng 3/2023 với xác suất xảy ra cao đạt 97%.

Đáng chú ý, cơ quan này cũng dự báo khả năng xảy ra El Nino sẽ cao hơn từ tháng 5/2023. Pha El Nino sẽ gây ra thời tiết nóng hơn với những đợt hạn hán kéo dài hơn dự kiến. Do đó, sản lượng thủy điện sẽ giảm từ mức nền cao 2022, VNDirect ước tính sản lượng thủy điện trong năm 2023-24 sẽ giảm tương ứng 13% - 17% so với cùng kỳ.

Nên chọn cổ phiếu điện nào?

Khi thủy điện suy yếu, các nhóm ngành nhiệt điện sẽ hưởng lợi với sản lượng tích cực hơn trong năm 2023. Chứng khoán VNDirect dự báo sản lượng thủy điện giảm mạnh trong 2023 do điều kiện thời tiết không thuận lợi và phục hồi từ 2024.

Nhiệt điện than sẽ tiếp tục ghi nhận tỷ trọng huy động thấp, chủ yếu do các nhà máy điện than trộn và nhập khẩu được huy động ít hơn. Nhiệt điện khí có thể sẽ ghi nhận tình trạng huy động tích cực hơn với 12% tổng tỷ trọng nhờ thủy điện thoái trào và giá khí đầu vào hạ nhiệt. Sản lượng điện năng lượng tái tạo dự kiến tăng nhờ 2.000MW dự án chuyển tiếp bổ sung.

Trong 2 tháng năm 2023, một số nhà máy điện khí vẫn ghi nhận sản lượng huy động khả quan như Nhơn Trạch 2, Cà Mau 1 và 2 nhưng nhìn chung tổng sản lượng cả ngành vẫn giảm nhẹ do nhu cầu điện yếu đặc biệt tại các khu công nghiệp phía Nam.

Chứng khoán VNDirect nhận thấy, giá bán điện khí đang có tính cạnh tranh hơn và rẻ hơn nhiều so với các nhà máy điện than nhập khẩu. Do đó, điện khí vẫn đóng vai trò quan trọng, là nguồn điện chạy nền đảm bảo tính đầy đủ của hệ thống cũng như hưởng lợi từ giá CGM neo cao.

VNDirect ước tính sản lượng điện khí sẽ tăng 15% so với cùng kỳ và 9% so với cùng kỳ giai đoạn 2023-2024, và POW, NT2, PGV sẽ là một số cái tên nổi bật hưởng lợi từ xu hướng này.

Đối với nhiệt điện than nội tại miền Bắc cũng sẽ được hưởng lợi nhờ giá đầu vào thấp hơn và nhu cầu tăng cao tại khu vực này trong 2023. Sản lượng điện than sẽ dần cải thiện 8-12% so với cùng kỳ từ mức huy động thấp năm 2022. Tuy nhiên, triển vọng của nguồn điện này sẽ có sự khác biệt tùy theo khu vực và loại than đầu vào.

VNDirect cho rằng các nhà máy nhiệt điện than mới sử dụng hoàn toàn than nhập như Sông Hậu 1, Duyên Hải 2, Nghi Sơn 2 cũng như các nhà máy sắp đi vào hoạt động như Thái Bình 2 và Vân Phong 2 sẽ gặp nhiều khó khăn trong huy động điện do mức giá cao hơn nhiều các nhà máy khác.

Ở chiều ngược lại, các nhà máy điện sử dụng chủ yếu than nội địa sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn như QTP, HND và PPD.

Với những triển vọng vĩ mô trên, nhóm chuyên gia chứng khoán VNDirect đưa ra khuyến nghị đầu tư vào 4 cổ phiếu sáng giá ngành điện gồm PC1, POW, NT2, QTP.

Trong 2023, VNDirect kỳ vọng giá cổ phiếu POW sẽ hưởng lợi từ triển vọng tích cực của mảng điện khí. Doanh nghiệp này đang nắm trong tay chuỗi hai dự án bao gồm 100% sở hữu tại Nhơn Trạch 3 và 4 (1.600MW) và 33% cổ phần tại dự án LNG Quảng Ninh (1.500MW).

Ngoài ra, trong bối cảnh vẫn có bất ổn trong giai đoạn phát triển tiếp theo của điện năng lượng tái tạo, một cơ chế giá điện chính thức sẽ được ban hành trong năm nay. Khi mọi nút thắt được giải quyết, mảng xây lắp điện, bao gồm thầu EPC điện gió và xây lắp đường dây, trạm biến áp sẽ bùng nổ đầu tiên. Do đó, PC1 là sẽ là doanh nghiệp đón đầu xu hướng này.

Các dự án điện gió của PC1 cũng là một trong những dự án nổi bật của Đông Nam Á, đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn quản trị, môi trường (ESG) và đang được hưởng chính sách lãi vay rất ưu đãi (5-6%/năm) thấp hơn nhiều so với các dự án vay nội tệ khoảng 10-11%.

VNDirect nhận thấy, đây là một lợi thế rất lớn không chỉ cho tính hiệu quả của dự án mà đồng thời tạo tiền đề để doanh nghiệp tiếp tục được tài trợ các khoản vay chi phí vốn thấp trong tương lai.