Theo báo cáo tài chính quý 2/2023 mới công bố của các doanh nghiệp ngành than cho thấy, kết quả kinh doanh của các công ty thuộc nhóm ngành tiếp tục được phản ánh tích cực.

KẾT QUẢ KINH DOANH "THUẬN BUỒM XUÔI GIÓ"

Mặc dù doanh thu có dấu hiệu sụt giảm nhưng nhờ tiết giảm giá vốn nên nhiều doanh nghiệp than vẫn có lãi cao trong quý 2/2023, trong đó ấn tượng nhất là Công ty Cổ phần Than Đèo Nai - Vinacomin (mã chứng khoán: TDN) với lãi ròng gấp 34 lần so với cùng kỳ, đạt 16 tỷ đồng. Thế nhưng, mức tăng mạnh về lợi nhuận của Than Đèo Nai không đến từ sự cải thiện mạnh về hoạt động cốt lõi, mà do cùng kỳ doanh nghiệp có khoản lỗ khác 19 tỷ đồng.

Tiếp đến là Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinacomin (mã chứng khoán: THT) ghi nhận doanh thu trong quý 2/2023 hơn 1.367 tỷ đồng, giảm nhẹ 1,7% so với cùng kỳ. Song, lãi ròng tăng gấp 4,4 lần so với quý 2/2022 đạt 28 tỷ đồng. Khác với Than Đèo Nai, kết quả khả quan của Than Hà Tu chủ yếu đến từ sự cải thiện về biên lợi nhuận khi tăng từ 3% lên 5% trong quý 2/2023.

Trong khi đó, doanh thu và lợi nhuận của Công ty Cổ phần Than Núi Béo – Vinacomin (mã chứng khoán: NBC) trong quý 2/2023 ghi nhận đồng loạt tăng. Cụ thể, doanh thu tăng 1% và lãi ròng tăng 182% so với cùng kỳ, lần lượt đạt 970 tỷ và 23 tỷ đồng, kéo theo biên lợi nhuận của doanh nghiệp này cũng cao hơn so với cùng kỳ.

Tương tự, doanh thu của Công ty Cổ phần Than Mông Dương – Vinacomin (mã chứng khoán: MDC) trong quý 2/2023 đạt 743 tỷ đồng, tăng 1,8% (tương ứng tăng hơn 13 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận sau thuế quý 2/2023 đạt 15 tỷ đồng, cao hơn so với mức 9 tỷ đồng của quý 2/2022.

Cá biệt có trường hợp thua lỗ của Công ty Cổ phần Than Cao Sơn – Vinacomin (mã chứng khoán: CST), nguyên nhân là do công ty đã khai thác hết trữ lượng than còn lại theo giấy phép khai thác số 2805/GPKT-BTNMT, trong khi đó công ty chưa được cấp giấy phép khai thác mới nên sản lượng than sản xuất giảm, dẫn đến doanh thu giảm. Doanh thu không đủ để bù đắp các khoản chi phí biến đổi, chi phí cố định nên dẫn đến kết quả kinh doanh thua lỗ.

Kết thúc quý 2/2023, sản lượng của Than Cao Sơn giảm 1,7 triệu tấn so với cùng kỳ, khiến doanh thu giảm 49% so với cùng kỳ. Lợi nhuận sau thuế quý 2/2023 lỗ 4 tỷ đồng, lũy kế 6 tháng đầu năm 2023, công ty báo lãi gần 83 tỷ đồng.

Điều tương tự cũng diễn ra với Công ty Cổ phần Than Cao Sơn – Vinacomin (mã chứng khoán: TC6) khi doanh thu quý 2/2023 của công ty này giảm mạnh 33% so với cùng kỳ.

Nhìn chung, mặc dù vẫn có những trường hợp thua lỗ nhưng cũng có thể khẳng định bức tranh nửa đầu năm 2023 của các doanh nghiệp ngành than tương đối sáng màu khi đa phần đều có doanh thu và lợi nhuận tăng trưởng cao so với cùng kỳ.

CỔ PHIẾU NGÀNH THAN THĂNG HOA

Với kết quả kinh doanh khả quan của các doanh nghiệp nêu trên, trên sàn chứng khoán, nhóm cổ phiếu ngành than đã ghi nhận sóng tăng khá mạnh, thậm chí có cổ phiếu còn tăng hơn 81%.

Cụ thể, đóng cửa phiên giao dịch ngày 26/7, cổ phiếu TMB của Than Miền Bắc tăng lên mức 35.000 đồng/cổ phiếu, tương đương mức tăng hơn 81,1% từ đầu năm tới nay. Trong khi đó, cổ phiếu TDN ghi nhận mức tăng 73,3%; cổ phiếu NBC tăng gần 72%; cổ phiếu HLC tăng 63%... so với đầu năm.

Theo lãnh đạo Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), nhu cầu than cung ứng cho nền kinh tế, nhất là than cho sản xuất điện đang có xu hướng tăng cao. Giai đoạn 2017-2020 vừa qua, nhu cầu than antraxit cho các nhà máy nhiệt điện lên tới 40 triệu tấn/năm. Dự kiến giai đoạn 2021-2030, sản lượng này tăng lên khoảng 50-55 triệu tấn/năm.

Nguyên nhân khiến nhu cầu sử dụng than tăng cao là do hàng loạt các nhà máy nhiệt điện chạy than được xây dựng thời gian qua, một số ngành như xi măng, sản xuất vật liệu xây dựng, hóa chất,… tăng trưởng trở lại sau dịch Covid-19 đẩy nhu cầu sử dụng than tăng rất cao.

Trên thực tế, trong 6 tháng đầu năm, khối lượng than cấp cho các nhà máy nhiệt điện đạt gần 21 triệu tấn, bằng 115,2% so với cùng kỳ năm 2022. Như vậy, lượng than cung cấp đã tăng thêm 2,7 triệu tấn so với kế hoạch.

Mặt khác, trước những diễn biến bất lợi của thời tiết, thủy điện gặp khó, các nhà máy nhiệt điện than đã được huy động với công suất cao, nên lượng than tiêu thụ sẽ tăng mạnh trong các tháng tới.

Các chuyên gia dự báo, giá than dự kiến vẫn tiếp tục neo cao trong năm 2023, theo đó kết quả kinh doanh khả quan của doanh nghiệp nhóm ngành này sẽ còn kéo dài. Tuy nhiên, một số ý kiến cũng đưa ra lưu ý rằng, mức tăng mạnh trong năm 2023 sẽ gặp những trở ngại nhất định, đặc biệt khi các nhà máy nhiệt điện mới đi vào hoạt động đều sử dụng 100% than nhập khẩu (như Nghi Sơn II, Sông Hậu I).

Về triển vọng dài hạn, công suất điện than liên tục bị cắt giảm do những chủ trương quyết liệt từ Chính phủ nhằm chuyển đổi năng lượng xanh mạnh mẽ cũng là một yếu tố cần lưu ý.

Sau khi quyết định sẽ không phát triển thêm điện than sau năm 2030, dự thảo Quy hoạch điện VIII mới nhất tiếp tục đưa 5 dự án tổng công suất 6.800MW ra khỏi quy hoạch do những khó khăn trong việc thu xếp vốn của các dự án này. Sau điều chỉnh, công suất điện than dự kiến đạt 30.127MW vào năm 2030, chiếm 18,9% tổng công suất trước khi thu hẹp tỷ trọng xuống còn 6,6% vào năm 2045.

Vì vậy, nhóm cổ phiếu ngành than có lẽ chỉ phù hợp với các nhà đầu tư nhanh nhạy bắt được các sóng tăng ngắn hạn. Còn việc nắm giữ trong dài hạn sẽ cần được cân nhắc xem xét cẩn trọng nhằm đề phòng những bất ổn từ thị trường thế giới cũng như cần chờ quy hoạch ngành điện rõ ràng hơn.