Sau con sóng tăng 4 tháng liên tiếp của thị trường nhờ lực đẩy từ 4 lần giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước, VN-Index đã giảm mạnh về vùng đáy 3 tháng, định giá thị trường cũng hạ nhiệt đáng kể khi cả P/E và P/B đều thấp hơn mức trung bình nhiều năm. Dẫu vậy, giới phân tích cho rằng, diễn biến tiêu cực nêu trên sẽ không ảnh hưởng quá nhiều đến kết quả kinh doanh của nhóm ngành chứng khoán.

HỒI PHỤC SAU GIAI ĐOẠN TRƯỢT DÀI

Sau khoảng thời gian trượt dài cùng thị trường suốt giai đoạn cuối năm 2021 kéo dài sang tới cả năm 2022, lợi nhuận của hầu hết các công ty chứng khoán đã bắt đầu có xu hướng tăng trưởng rõ rệt trở lại từ đầu năm nay khi thị trường ở giai đoạn hồi phục. Sự tăng điểm mạnh mẽ của thị trường chứng khoán trong quý 2 cùng với thanh khoản được cải thiện mạnh đã giúp ngành chứng khoán tiếp tục có một quý kinh doanh tích cực, duy trì đà tăng trưởng từ vùng đáy lợi nhuận của quý 4/2022.

Hàng chục công ty báo lãi trăm tỷ trong quý 2/2023, nhiều cái tên bùng nổ với tốc độ tăng trưởng bằng lần, thậm chí bằng chục lần. Thị trường giao dịch sôi động trở lại thúc đẩy vòng xoay tài sản và nhu cầu vay margin, trong khi chỉ số VN-Index hồi phục và chinh phục các đỉnh cao mới.

Cùng với dòng tiền mạnh đã giúp cải thiện các mảng môi giới và cho vay của nhóm chứng khoán. Nhiều công ty đã ghi nhận lợi nhuận bất ngờ từ việc định giá lại các khoản đầu tư và các cổ phiếu trong danh mục tự doanh, ghi nhận lãi lớn trong khi cùng kỳ lại thua lỗ. Mảng tự doanh đã góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng lợi nhuận toàn ngành so với các quý trước.

Tổng hợp kết quả kinh doanh quý 2/2023 của 34 công ty chứng khoán hàng đầu thị trường ghi nhận, tổng lãi sau thuế trong kỳ ước đạt 3.190 tỷ đồng trong quý 2/2023, tăng gần gấp đôi so với quý trước và gần gấp bốn lần so với kết quả đạt được cùng kỳ năm 2022.

Tổng lãi từ các tài sản tài chính ghi nhận thông qua lỗ lãi ( FVTPL) đạt 4.699 tỷ đồng, tăng 15% so với kết quả quý 1/2023 và tăng 32% so với con số cùng kỳ năm 2022. Đáng lưu ý, tổng lỗ từ các tài sản FVTPL chỉ còn 1.627 tỷ đồng, giảm mạnh 33% so với quý 1 và 65% so với cùng kỳ năm 2022.

Kết quả, mảng tự doanh ngành chứng khoán ghi nhận lãi ròng quý 2 đạt 3.012 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lỗ ròng 1.223 tỷ đồng. Tổng giá trị danh mục tài sản FVTPL của các công ty chứng khoán đạt 76.194 tỷ đồng, tăng 17% so với cùng kỳ nhưng lại giảm 6% so với con số cuối quý 1/2023.

Hoạt động tự doanh của nhiều công ty chứng khoán đã có những bước tiến vượt bậc, lãi tự doanh tăng trưởng ấn tượng so với kết quả cùng kỳ. Đặc biệt, quán quân lãi tự doanh cao nhất trong quý 2/2023 thuộc về chứng khoán SSI.

Mặt khác, nhờ xu hướng hồi phục mạnh mẽ của thị trường, nhu cầu sử dụng đòn bẩy tài chính của nhà đầu tư tăng cao, dư nợ cho vay tại hầu hết các công ty chứng khoán cũng hồi phục mạnh trở lại. Cụ thể, tổng dư nợ cho vay (bao gồm cho vay ký quỹ và ứng trước tiền bán) 34 công ty chứng khoán hàng đầu đạt hơn 73.752 tỷ đồng, tăng khoảng 17% so với cuối quý 1 và 19% so với đầu năm.

Theo đánh giá của các chuyên gia việc nhà đầu tư mạnh dạn hơn trong việc sử dụng đòn bẩy đã góp phần đẩy thanh khoản thị trường chứng khoán cải thiện trong thời gian qua, đặc biệt là tháng 6, giá trị giao dịch nhiều phiên đã trở lại ngưỡng 1 tỷ USD. Theo đó, doanh thu từ hoạt động môi giới của ngành chứng khoán cũng ghi nhận sự hồi phục trở lại.

Thống kê cũng cho thấy tổng doanh thu hoạt động môi giới chứng khoán trong quý 2/2023 đạt 1.505 tỷ đồng, tăng trưởng mạnh 39%. SSI, HCM, VCI, SHS dẫn đầu về doanh thu môi giới chứng khoán. Tổng thị phần môi giới sàn HOSE của top 10 thị phần trong quý 2/2023 đạt 68,09% tăng 1,33% so với quý trước.

DẪN ĐẦU ĐÀ TĂNG TRƯỞNG TRONG QUÝ 3/2023

Trong thời gian qua các công ty chứng khoán đã tận dụng thời điểm thanh khoản của thị trường tốt để tăng vốn thông qua việc phát hành thêm. Điển hình, công ty chứng khoán TCBS đã thực hiện một đợt tăng vốn "khủng" tới hơn 10.500 tỷ đồng, qua đó nâng vốn chủ sở hữu của TCBS lên 22.004 tỷ đồng.

Sự kiện TCBS chỉ là một lát cắt trong câu chuyện liên tục tăng vốn của các công ty chứng khoán đang hoạt động. Trước TCBS, các công ty chứng khoán như VND, SSI, VCI, VIX hay nhóm liên quan tới các ngân hàng như SHS, MBS, BSI, VPBankS đều tận dụng 2 năm bùng nổ của thị trường chứng khoán để tăng vốn một cách khẩn trương. Cùng với đó là các đợt đổ bộ của loạt công ty chứng khoán Hàn Quốc và Đài Loan vào thị trường Việt Nam đã tạo nên cuộc chạy đua quyết liệt về nguồn vốn đối với các doanh nghiệp trong ngành.

Việc gia tăng nguồn vốn giúp các công ty nâng cao năng lực tài chính để mở rộng hoạt động tín dụng và đầu tư vào cổ phiếu, đẩy mạnh hoạt động kinh doanh và tạo ra nhiều cơ hội cho vay hơn trong bối cảnh thị trường cải thiện và nhu cầu sử dụng đòn bẩy tài chính của nhà đầu tư cao hơn…

Có thể nói, với diễn biến kinh doanh rất khả quan trong quý 2/2023, Công ty Chứng khoán VNDirect cho rằng, trong quý 3/2023 cổ phiếu nhóm chứng khoán tiếp tục dẫn đầu đà tăng trưởng của thị trường. Với các cổ phiếu chứng khoán tư nhân top đầu như: SSI, HCM, VND, VCI, SHS, VIX. Cùng với đó nhóm cổ phiếu chứng khoán thuộc ngân hàng lớn tiếp tục hút mạnh dòng tiền đầu tư như BSI, CTS…

Theo giới phân tích, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện còn nhiều dư địa tăng trưởng. Hiện tỷ lệ nhà đầu tư chứng khoán trên dân số ở Việt Nam hiện vẫn đang ở mức thấp trong khu vực. Số liệu từ Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cung cấp, nhà đầu tư cá nhân trong nước đã mở mới hơn 150.000 tài khoản chứng khoán trong tháng 8, chiếm hơn 99% số lượng tài khoản mở mới của toàn thị trường.

Như vậy, tổng số tài khoản chứng khoán trên thị trường Việt Nam tính tới cuối tháng 8/2023 đạt hơn 7,6 triệu tài khoản, tỷ lệ người dân mở tài khoản chứng khoán đạt khoảng khoảng 7,6% dân số. Mặc dù có tốc độ tăng trưởng nhanh nhưng tỷ lệ này vẫn được cho là còn thấp và còn dư địa tăng trưởng.

Ngoài ra, vốn hóa thị trường của Việt Nam/GDP chỉ đạt khoảng 60% vào cuối quý 2/2023, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 120% vào cuối năm 2025 của Chính phủ, và mức hiện tại tương ứng của Thái Lan và Malaysia - 103% và 84%.