Tại Kết luận thanh tra số 3324/KLTTr-UBND ngày 05/10/2022 của UBND tỉnh Kon Tum, tỉnh này đã giao Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh (KKT) thực hiện nhiệm vụ quản lý các khu công nghiệp (KCN) như: KCN Hòa Bình; KCN Sao Mai và KCN tại khu II, KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y.

Kết quả thanh tra tại các tổ chức và 32 doanh nghiệp, trong đó 29 doanh nghiệp thuê lại đất của Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng khu inh tế tỉnh và 3 doanh nghiệp được UBND tỉnh cho thuê đất cho thấy, một số doanh nghiệp thuê đất tại KCN không đưa đất vào sử dụng, chậm đưa đất vào sử dụng, sử dụng đất sai mục đích.

Theo thanh tra, đến nay, diện tích đất cho các doanh nghiệp thuê tại 3 KCN mới được 59,118 ha/132,70 ha (chiếm tỷ lệ 44,55%); diện tích thương mại, dịch vụ, kho chứa hàng thương mại, văn phòng làm việc 0,832 ha (chiếm tỷ lệ 0,55%); diện tích đất còn lại chưa cho thuê 72,78 ha (chiếm tỷ lệ 54,90%).

Kết luận nêu rõ, trách nhiệm để xảy ra tồn tại, hạn chế này thuộc về Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng KKT, Ban Quản lý KKT.

Theo thông tin từ thanh tra tỉnh, hiện có 8 doanh nghiệp sử dụng đất tại KCN Hòa Bình chưa đảm bảo tiến độ thực hiện dự án đầu tư. Trong số này có một số doanh nghiệp thuê đất sau thời điểm Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ có hiệu lực thi hành gồm: Công ty cổ phần Khí hóa lỏng Kon Tum, Công ty cổ phần Thương mại Nông nghiệp và Dược liệu Đồng Xanh Kon Tum, Công ty TNHH Gỗ Phúc Nhân Kon Tum và Công ty TNHH An Phước.

Công ty TNHH Công nghệ hữu cơ sinh học An Thái (sử dụng đất thuê tại KCN Hòa Bình) đã xây dựng hàng rào, trồng cây lâu năm và cổng bảo vệ công ty nằm ngoài ranh giới đất được thuê; Công ty TNHH Thiện Chí Kon Tum xây dựng công trình cổng tường rào trên diện tích đất là đường giao thông nằm giữa hai lô đất được thuê.

Còn tại KCN Sao Mai, có 2 tổ chức thuê đất được Ban Quản lý KKT tỉnh cấp giấy chứng nhận đầu tư thực hiện dự án trên diện tích đất thuê (Công ty TNHH Chế biến nông sản Sao Mai và Công ty TNHH MTV Phương Phong Linh); các doanh nghiệp này chỉ làm nhà xưởng trên diện tích đất được thuê, khung thép mái tôn (không có tường bao công trình xung quanh và vách ngăn trong nhà xưởng) và công trình điện năng lượng mặt trời áp mái, có dấu hiệu sử dụng đất không đúng mục đích.

Thời điểm diễn ra thanh tra, có 6 doanh nghiệp tại Khu II, KKT Cửa khẩu quốc tế Bờ Y (gồm Công ty TNHH MTV Thiện Chí Kon Tum; Chi nhánh Công ty TNHH Thương mại Minh Trung; Công ty TNHH Minh Ngọc Bờ Y; Doanh nghiệp Tư nhân TM Gia Bảo; Công ty TNHH MTV Tuấn Sỹ; Công ty TNHH MTV Tiến Anh Đạt) gần như không có công nhân, không hoạt động sản xuất kinh doanh, đóng cửa. Đáng chú ý, Công ty TNHH MTV Tuấn Sỹ và Công ty TNHH MTV Tiến Anh, tại thời điểm thanh tra không sử dụng đất, không tổ chức sản xuất kinh doanh trên phần diện tích đất được thuê, cần phải xem xét thu hồi đất theo quy định tại điểm I Điều 64 Luật Đất đai năm 2013.

Thanh tra cũng chỉ rõ, hiệu quả đầu tư, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp thuê đất hoạt động kém hiệu quả. Trong tổng số 32 dự án (28 doanh nghiệp) tại 3 KCN, đến thời điểm thanh tra có tới 20 dự án không hoạt động, ngừng hoạt động, chiếm tỷ lệ 62,50% (KCN Hòa Bình 7 dự án/7 doanh nghiệp; KCN Sao Mai có 2 dự án/2 doanh nghiệp; khu II KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y có 6 dự án/6 doanh nghiệp).

Đối với đơn giá cho thuê đất tại KCN Hòa Bình qua thanh tra cho thấy, Công ty Đầu tư Phát triển hạ tầng KCN (nay là Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng KKT) cho các doanh nghiệp thuê đất gắn với hạ tầng trong KCN Hòa Bình theo đơn giá từ 3.520 USD/ha/năm đến 3.770 USD/ha/năm và ổn định đơn giá thuê đất nêu trên cho toàn bộ thời gian thuê đất của dự án để sản xuất kinh doanh là chưa đúng quy định pháp luật. Việc cho Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng KKT thuê đất để cho doanh nghiệp thuê lại đất tại KCN Hòa Bình hiện nay không còn phù hợp với các quy định hiện hành, hướng dẫn Luật Đất đai và Luật Đầu tư.

Trước những tồn tại, vi phạm được chỉ ra trong kết luận thanh tra, Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo chấm dứt việc cho Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng KKT thuê đất đã được Nhà nước đầu tư xây dựng hạ tầng để cho doanh nghiệp thuê lại đất tại KCN Hòa Bình.

Đối với các doanh nghiệp đang đầu tư sản xuất kinh doanh bình thường tại KCN và được Sở Tài nguyên và Môi trường cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì lập hồ sơ để tiếp tục được thuê đất theo thời hạn dự án đầu tư theo quy định. Đối với các doanh nghiệp không đưa đất vào sử dụng thì xem xét chấm dứt hoạt động dự án đầu tư, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Xây dựng lại giá thuê hạ tầng tại KCN Hòa Bình cho đúng với quy định hiện hành, trong đó bóc tách tiền thuê đất để yêu cầu doanh nghiệp thuê đất phải nộp vào ngân sách Nhà nước.

Đối với dự án đầu tư xây dựng Nhà máy Sản xuất nước giải khát và Nước uống từ dược liệu của Công ty TNHH Phương Phong Linh và dự án đầu tư xây dựng Nhà máy Sơ chế và Chế biến dược liệu của Công ty TNHH Chế biến nông sản Sao Mai (hiện nay mới xây dựng phần khung nhà thép và lắp đặt công trình điện năng lượng mặt trời áp mái, chưa lắp đặt máy móc thiết bị), giao Ban Quản lý KKT chủ trì, phối hợp với các ngành, địa phương có liên quan tiến hành kiểm tra việc xây dựng công trình trên đất có đảm bảo theo quy định của pháp luật về đầu tư và xây dựng không, trường hợp vi phạm thì xử lý theo quy định pháp luật.

Trưởng ban Quản lý KKT tham mưu UBND chỉ đạo tổ chức kiểm tra việc quản lý sử dụng đất của Công ty TNHH MTV Nghĩa Lào, Công ty TNHH Vương Bảo Ngọc và Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai để xác định hành vi vi phạm nhằm cũng cố hồ sơ lập thủ tục thu hồi đất theo quy định của pháp luật. Chỉ đạo các đơn vị có liên quan đến các tồn tại, vi phạm đã được chỉ ra trong kết luận thanh tra tiến hành tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan, báo cáo kết quả thực hiện về UBND tỉnh.