Đối với Song Jingli, nhà sáng lập 39 tuổi của một công ty khởi nghiệp về truyền thông ở Bắc Kinh, năm 2023 đáng ra sẽ là một cột mốc chi tiêu lớn. Chị và chồng hy vọng có thể mua thêm căn hộ thứ hai ở Bắc Kinh và tự thưởng cho mình một chuyến du lịch tới New Zealand.

Tuy nhiên khi mùa hè đến, tình hình kinh tế đã “thuyết phục” họ tránh xa kế hoạch mua sắm đắt tiền. “Giống như khi bạn biết cơn bão đang đến thì bạn sẽ tránh xa vùng sông nước”, Song cho biết.

TÂM LÝ NGƯỜI TIÊU DÙNG LUNG LAY

Trung Quốc rơi vào tình trạng giảm phát lần đầu tiên kể từ năm 2021, cho đến tháng 7 vừa qua tiếp tục chứng kiến chỉ số giá tiêu dùng giảm 0,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Thị trường bất động sản chậm lại, xuất khẩu yếu và tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên tăng vọt nhưng các nhà hoạch định chính sách vẫn ngừng chủ động ban hành các biện pháp kích thích kinh tế lớn.

Giảm phát trong tháng 7 phần nào phản ánh sự sụt giảm 26% của giá thịt lợn, chiếm phần lớn nhất trong rổ giá tiêu dùng. Giá thịt lợn biến động mạnh là bởi nguồn cung tăng cao và dự kiến sẽ chững lại trong tháng 8, nhưng các nhà phân tích tại JPMorgan cảnh báo rằng giá ô tô và chi phí thuê nhà cũng là một nguy cơ giảm phát ở Trung Quốc.

“Bóng ma” giảm phát ở Trung Quốc đại lục cũng xuất hiện trong bối cảnh có dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đang trì hoãn các khoản mua sắm lớn, đặc biệt là nhà, ô tô và du lịch, cho đến khi niềm tin trở lại.

Ngân hàng UBS tiết lộ, các khoản tiết kiệm dư ở Trung Quốc đã tăng trong nửa đầu năm so với cùng kỳ năm ngoái và vẫn còn khoảng cách lớn giữa mức tiêu dùng trước đại dịch và hiện tại. “Chúng tôi tin rằng lý do chính cho khoảng cách đó là sự thiếu niềm tin của người tiêu dùng”, bà Christine Peng, nhà phân tích tại UBS cho biết.

“Trước đây, Trung Quốc chưa bao giờ gặp phải vấn đề lạm phát thấp”, ông Dan Wang, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Hang Seng ở Thượng Hải chia sẻ và đồng thời lưu ý rằng tốc độ tăng trưởng nhanh và mở rộng tín dụng trong quá khứ giờ đây đã chậm lại cùng với thực trạng dân số giảm.

Cái được gọi là “vòng xoáy giảm phát”, trong đó người tiêu dùng trì hoãn chi tiêu với kỳ vọng giá sẽ xuống thấp hơn, đang là một rủi ro lớn trong lĩnh vực bất động sản. Giá nhà đã giảm 0,2% so với tháng trước tại các thành phố lớn nhất trong tháng 7 và tổng doanh số bán từ các nhà phát triển lớn nhất cũng giảm mạnh trong năm nay.

Chị Song Jingli cho rằng giá chưa đủ thấp để mua bất động sản và chị thận trọng với việc vay thế chấp, với lý do là thay đổi tâm lý.

Ngoài ra, còn có dấu hiệu cho thấy tác động lây lan sang các hàng hóa khác liên quan đến tài sản. Trong bảng phân tích chính thức về chỉ số giá tiêu dùng từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, giá thuê nhà đã giảm 0,1% trong tháng 7; giá thiết bị gia dụng, vốn chịu áp lực từ tình trạng suy thoái nhà ở, cũng trượt hơn 1,8%.

SỰ KHÁC BIỆT TRONG CÁC NHÓM TUỔI

Chính phủ Trung Quốc trong tháng này đã ngừng công bố dữ liệu về tình trạng thất nghiệp của thanh niên ngay sau khi tỷ lệ này đạt mức cao kỷ lục 21%. Tin tức này một lần nữa gây áp lực lên niềm tin của người dân địa phương.

Những người trẻ tuổi, nhóm tiêu dùng thường xuyên của Trung Quốc, lại đang loay hoay với cách thức chi tiêu của mình.

Một nhân viên 25 tuổi tại một doanh nghiệp nhà nước ở tỉnh phía đông An Huy, người được gọi là Pang, cho biết anh đã phải hạn chế chi tiêu sau khi bị cắt lương. “Tôi từng mua bộ chăm sóc da SK-II cho bạn gái mình mà không hề đắn đo, nhưng giờ thì cần cân nhắc”, anh Pang nhắc tới thương hiệu làm đẹp cao cấp Nhật Bản, với các bộ sản phẩm thường có giá khoảng 200 USD. Đối với những khoản mua sắm lớn, anh Pang nói thêm rằng anh hoàn toàn phụ thuộc vào cha mẹ.

“Tôi chẳng còn ham những thứ không thiết yếu nữa”, một nhân viên văn phòng 26 tuổi khác ở Bắc Kinh đã chỉ ra một xu hướng mới phổ biến trong số những người trẻ tuổi tại Trung Quốc, được gọi là “hạ mức tiêu dùng”, có thể được hiểu là tiết kiệm tiền mặt.

Nhiều bài đăng có liên quan tới xu hướng này được chia sẻ trên mạng xã hội, gợi ý thay nước giặt bằng bột giặt, dùng kem dưỡng CeraVe thay kem dưỡng ẩm La Mer cao cấp và bỏ tập ở phòng gym để thử nghiệm các video tập luyện tại nhà.

Tuy nhiên, bối cảnh tiêu dùng rộng hơn giữa các nhóm tuổi ở Trung Quốc vẫn là chưa rõ ràng. Khi phóng viên của Financial Times phỏng vấn hai thực khách ở tuổi về hưu tại một nhà hàng tại Thượng Hải, họ cho biết tin tức kinh tế tồi tệ không ảnh hưởng đến chi tiêu và nói rằng đó là vấn đề đối với những người trẻ tuổi nhiều hơn.

Bởi đối với người trẻ, thì giá cả vẫn còn quá cao so với mức lương của họ.

Một cư dân 27 tuổi ở thành phố Thường Đức thừa nhận rằng lo ngại tài chính chính của cô là thu nhập thấp. Cô gái với biệt danh Xiaodiu này có nói thêm rằng cô không cảm thấy giá cả ở các thành phố cấp 3 thấp hơn so với các thành phố lớn trong khi thu nhập trung bình hàng năm ở Thường Đức là 40.494 nhân dân tệ (5.560 USD), chưa bằng một nửa so với mức trung bình ở Bắc Kinh và Thượng Hải.

Xiaodiu cho biết cô có kế hoạch thay chiếc MacBook Air của mình trong năm nay nhưng giờ đây lại quyết định gắn bó với chiếc máy cũ. “Một xu tiết kiệm được là một xu kiếm được”, Xiaodu nhấn mạnh.