Yang, một blogger 27 tuổi ở Bắc Kinh, đã đến cửa hàng IKEA để gặp khách hàng đầu tiên của mình, một chàng trai trẻ sẵn sàng chi ra 125 nhân dân tệ (17 USD) một giờ để “mua” thời gian của Yang.

Ban đầu, Yang không rõ ý định của khách hàng này là gì ngoài việc anh ta cần một ai đó để nói chuyện. Sau khi gặp mặt, cả hai chỉ đi dạo quanh cửa hàng một lúc rồi tìm chiếc ghế thoải mái tại cửa hàng để ngồi nói chuyện. Trong hai giờ đồng hồ tiếp theo đó, tất cả những gì vị khách hàng này nói đều là phàn nàn về bạn gái của anh ta.

"Anh ấy sẽ hỏi xem tôi nghĩ gì từ góc độ phụ nữ. Tôi đoán anh ấy không có bạn nữ để nói chuyện và anh ấy cũng không muốn phàn nàn về bạn gái của mình với bạn bè", Yang kể lại trải nghiệm “bán” thời gian đầu tiên của mình với Nikkei Asia.

Cô nói thêm: “Giới trẻ ngày càng cảm thấy cô đơn hơn. Một số người rất căng thẳng trong công việc và một số phải chịu áp lực từ chính gia đình họ”.

Và chính những yếu tố này mở ra một cơ hội kinh doanh cho những người trẻ tuổi ở Trung Quốc: cho thuê thời gian rảnh rỗi để kiếm thêm thu nhập.

CÓ CUNG, CÓ CẦU

Đó là sự kết hợp gần như hoàn hảo giữa cung và cầu. Về phía cung, sự phục hồi kinh tế chậm chạp của Trung Quốc, tình trạng sa thải nhân viên và tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao kỷ lục đã tạo ra một lượng lớn người có nhiều thời gian rảnh rỗi và có nhu cầu kiếm thêm tiền. Về phía cầu, áp lực to lớn tại nơi làm việc và xã hội đã thúc đẩy giới trẻ tìm kiếm những cách mới để trút giận và giải tỏa căng thẳng.

Như Yang giải thích, nếu bạn trả tiền để có người đi cùng, bạn có thể làm bất cứ điều gì mình muốn. Bạn không cần phải thỏa hiệp như khi cùng bạn bè hay gia đình.

Các ứng dụng truyền thông xã hội của Trung Quốc như Douyin và Xiaohongshu đã trở thành nền tảng phổ biến cho các dịch vụ kiểu này. Rất nhiều cư dân mạng bắt đầu tham gia vì tò mò nhưng sau đó rất nhiều người có được thành công khi biến nó thành một nghề tay trái.

Yang cho biết, tính đến nay cô đã có 7 khách hàng, tất cả đều dưới 35 tuổi. Hầu hết đều có công việc và mức lương ổn định nhưng lại phải chịu đựng nhiều áp lực. Chẳng hạn như một người đàn ông trong ngành sale thường xuyên phải chiều lòng khách hàng, nay lại muốn được đứng ở vị trí khách hàng vào các cuối tuần.

Một người khác đang gặp rắc rối với cuộc hôn nhân của mình và anh ấy đã yêu cầu Yang trở thành người để lắng nghe nỗi lòng của anh.

Một khách hàng phụ nữ cũng trả tiền cho Yang để đi cùng đến các hoạt động ngẫu nhiên, bao gồm cả việc xem bói vì bạn bè của cô không có thời gian đi chơi cùng.

Và để đảm bảo an toàn, Yang yêu cầu chỉ gặp khách hàng ở những nơi công cộng.

Alaia Zhang, một người cho “thuê” thời gian khác, cũng nhấn mạnh rằng khách hàng của cô chủ yếu tìm kiếm người để trò chuyện. Sinh sống tại Quảng Châu và hiện đang không có việc làm, Zhang hoạt động trên Xiaohongshu như một người bạn đồng hành được trả phí trong vài tháng.

Cô chỉ nhận khách hàng nữ vì lý do an toàn và nói rằng cô muốn trở thành một người hướng dẫn tâm linh trong tương lai. Khách hàng đầu tiên của cô là một phụ nữ trẻ sống nội tâm, người đã trả tiền để cô cùng tham gia một lớp học khiêu vũ. Nhiều khách hàng khác đều trả tiền cho cô chỉ để lắng nghe họ kể về cuộc sống hàng ngày.

“Giới trẻ ngày nay có rất nhiều lo lắng nhưng họ không muốn mang sự tiêu cực đó cho bạn bè và gia đình hoặc họ không cảm thấy mình có những người đáng tin cậy để trải lòng. Mọi người đều cô đơn, ngay cả tôi cũng cô đơn”, Alaia Zhang kể lại.

Theo quan điểm của Zhang, giới trẻ ngày nay không sẵn sàng dành thời gian và công sức để hình thành những mối quan hệ sâu sắc và tin cậy vì họ sợ bị tổn thương. “Việc trả tiền một người lạ để họ lắng nghe tâm sự, phàn nàn hay những lời trút giận thực chất sẽ dễ dàng hơn nhiều. Bên cạnh đó, những khoản phí này thực sự thấp so với các liệu pháp tâm lý chuyên nghiệp đắt đỏ mà không đảm bảo bạn nhận được sự giúp đỡ phù hợp. Việc “thuê bạn” mang lại cảm giác thoải mái và bình thường hơn”, Zhang giải thích.

Yi Xiang, chủ tiệm mát-xa 30 tuổi đến từ Ôn Châu, đã thuê một người bạn đồng hành khi đến thăm Hàng Châu. Là một người mù có tính hướng nội, dịch vụ này sẽ lấp đầy khoảng trống khi không có tình nguyện viên hỗ trợ người khuyết tật.

Người mà Yi Xiang thuê là một phụ nữ trẻ hướng ngoại đến từ Liêu Ninh, cũng đang đến Liêu Ninh để tham gia phỏng vấn xin việc. Yi trả cho cô 200 nhân dân tệ cho khoảng thời gian thăm quan Hồ Tây nổi tiếng của địa phương. Cô miêu tả phong cảnh cho Yi Xiang nghe, giúp anh cảm nhận những chiếc lá trên cây ven hồ và kể về cuộc sống cũng như nguyện vọng của bản thân.

“Những người bạn không khuyết tật của tôi sống xa và họ không phải lúc nào cũng có thời gian. Việc trả tiền cho dịch vụ này dễ dàng hơn và thật thú vị khi thuê một người lạ đưa tôi đi tham quan. Lần nào tôi cũng có thể gặp một người mới”, Yi trả lời phóng viên của Nikkei.

“TÌNH BẠN TRẢ PHÍ”

Nhiều chuyên gia cho rằng, sự bùng nổ của xu hướng “tình bạn có trả phí” này liên quan đến tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên, quá trình đô thị hóa nhanh chóng và những ảnh hưởng còn sót lại của quy định mỗi gia đình một con trước đây.

Rất nhiều người trẻ tại Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng thất nghiệp, vì vậy việc họ tìm thêm các nguồn thu mới bên ngoài là điều hiển nhiên, nhất là khi nhu cầu đang ngày càng tăng cao. Bên cạnh đó, hầu hết mọi người ngày nay sống trong các căn hộ cao tầng, không giống như cách các gia đình làng xóm thường giúp đỡ lẫn nhau như ngày xưa. Trẻ em thì lớn lên mà không có anh chị em, đồng nghiệp cùng chỗ làm đôi khi phải kiêng dè, để ý.

Đến nay, xu hướng này cũng đang thu hút giới trẻ Trung Quốc ở nước ngoài. Cindy Lu, 31 tuổi, nhiếp ảnh gia tự do ở Toronto, đã bắt đầu nhận khách hàng nữ từ tháng 8 năm ngoái. Hầu hết khách hàng của cô là sinh viên Trung Quốc đi du học.

Cindy Lu kể lại rằng, một người mẹ ở Trung Quốc đại lục đã tìm thấy cô trên Xiaohongshu và nhờ Lu đưa con gái đi ăn tối nhân dịp sinh nhật thứ 18 của cô. Cô bé này đang là học sinh của một trường nội trú tư thục và rất buồn vì bị bạn bè bắt nạt vì là người Trung Quốc.

“Nhiều sinh viên quốc tế bị căng thẳng về trường học và nghề nghiệp, họ gặp khó khăn trong việc hòa nhập nhưng có thể khó được tiếp cận với sự trợ giúp chuyên nghiệp. Đặc biệt là những lần họ cần đi khám bác sĩ hoặc người đến đón sau khi phẫu thuật. Việc này thường diễn ra vào các ngày trong tuần và bạn bè của họ không có thời gian để giúp đỡ họ”, Cindy Lu chỉ ra.

Trở lại Trung Quốc, có một khía cạnh của thị trường bạn đồng hành trả phí đang phát triển một cách đặc biệt nhanh chóng. Đó là những người bạn đồng hành đến bệnh viện. Vai trò này cũng có tiêu chuẩn và mức phí cao hơn so với những người bạn đồng hành giải trí bình thường khác.

Bởi lẽ, họ cần biết rõ về hệ thống chăm sóc sức khoẻ địa phương, có nghiên cứu trước tình trạng và tiền sử bệnh của khách hàng, đến trước để lấy đơn đăng ký, xếp hàng hộ khách và giúp người bệnh hỏi bác sĩ các câu hỏi phù hợp.

Cui Pei, 38 tuổi, đã làm việc này được một năm rưỡi. Cô vốn là một bà mẹ làm nội trợ và từng có một số căn nhà cho thuê Airbnb. Cô Pei quyết tâm trở thành một người bạn đồng hành toàn thời gian, được chính bệnh viện Tây An thuê để gặp gỡ khách hàng khi chứng kiến nhu cầu tăng vọt.

Hầu hết khách hàng của cô là những người trưởng thành từ các thành phố khách đến hoặc người ở nước ngoài thuê cô đưa cha mẹ già đến bệnh viện. Khách hàng đã tìm thấy cô trên Xiaohongshu cũng như thông qua một nhóm cộng đồng hưu trí ở địa phương.

Cô Pei giải thích rằng nguồn lực chăm sóc sức khỏe của Trung Quốc còn hạn chế và hệ thống bệnh viện thường rất phức tạp và ngày càng được số hóa. Ngay cả những người trẻ lớn lên với điện thoại thông minh cũng có thể gặp khó khăn trong việc đặt lịch hẹn với bác sĩ hoặc tìm địa điểm thăm khám của từng khoa.

“Chúng tôi cần thay mặt con cái của họ, những người đang làm việc ở nước ngoài, chăm sóc một cách ân cần và chu đáo như người nhà. Chúng tôi phải biết thông cảm, học cách hiểu được cảm xúc của người già và an ủi họ”, cô Pei chia sẻ.

Ngay cả các bác sĩ, y tá cũng rất hào hứng với dịch vụ mới này bởi việc giải thích tình huống cho người bạn đồng hành thường nhanh chóng và dễ dàng hơn thay vì phải nói với những bệnh nhân dễ xúc động hoặc lãng tai.

Nhưng những người bạn đồng hành của bệnh viện không chỉ là dịch vụ dành cho người cao tuổi. Theo Cui Pei, ngay cả những người trẻ tuổi chưa quen với hệ thống chăm sóc sức khỏe địa phương cũng đang khai thác nguồn lực này, một phần vì họ không muốn "nợ" ai đó một ân huệ khi rủ họ đi cùng.

Những người bạn đồng hành đi bệnh viện có thể kiếm được trên 6.000 nhân dân tệ mỗi tháng. Nhiều người đã tìm đến Cui Pei qua Xiaohongshu để trở thành “học trò” của cô nhưng cô không nhận những học viên trên 50 tuổi vì công việc khá mệt mỏi về thể chất.

Cũng theo ý kiến của Pei, ngành công nghiệp dịch vụ non trẻ này vẫn còn thiếu quy định và điều luật để có thể tiêu chuẩn hoá. Không có nền tảng hoặc hiệp hội y tế chính thức nào chứng nhận các đối tác của bệnh viện. Mọi người vẫn cần tìm khách hàng của riêng mình trên mạng xã hội hoặc thông qua các cơ quan chăm sóc sức khỏe khác nhau khiến thu nhập có thể không ổn định.

“Nhưng tôi tin vào thị trường tình bạn trả phí sẽ tiếp tục phát triển vì rồi ai cũng sẽ có lúc cần đến nó. Đây được gọi là “nền kinh tế bạc”. Ngành công nghiệp này rồi đây sẽ trở nên khổng lồ vì Trung Quốc có dân số đông và đang già đi nhanh chóng”, cô Cui Pei đưa ra nhận định.