Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa đưa ý kiến về hệ thống công nghệ thông tin thuộc dự án đầu tư xây dựng Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (hay còn gọi là hệ thống KRX) trước thời điểm dự kiến chính thức vận hành 2/5 theo như kế hoạch đưa ra trước đó.

Thứ nhất, theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, việc HOSE trình cơ quan này đề xuất chấp thuận vận hành chính thức hệ thống KRX khi chưa có báo cáo Bộ Tài chính, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) và chưa có ý kiến của các đơn vị thụ hưởng (HNX, VSDC) là chưa đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.

Thứ hai, theo nội dung Tờ trình số 4 của HOSE, hệ thống công nghệ thông tin KRX hiện chưa có biên bản nghiệm thu tổng thể giữa chủ đầu tư, nhà thầu và các đơn vị thụ hưởng (HNX, VSDC) là chưa đảm bảo tuân thủ quy định tại khoản 1 Điều 35 Nghị định 73/2019 về quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước .

Thứ ba, theo báo cáo của HOSE tại Tờ trình số 4 chưa thể hiện hệ thống công nghệ thông tin KRX đã được đơn vị chủ quản phê duyệt cấp độ an toàn thông tin (cấp độ 4) theo quy định của Thông tư 12/2022 của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Thứ tư, về sự chuẩn bị của thành viên, theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, hiện chưa có văn bản chính thức của các thành viên về tính sẵn sàng kết nối với hệ thống công nghệ thông tin KRX cũng như khả năng cung cấp dịch vụ chứng khoán cho nhà đầu tư sau khi kết nối với hệ thống KRX.

Thứ năm, về phương án cho trường hợp quay lại hệ thống cũ nêu tại Tờ trình số 4 của HOSE, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đề nghị các sở giao dịch và VSDC đảm bảo hệ thống giao dịch, đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ hiện tại vận hành an toàn, ổn định, thông suốt trong mọi tình huống.

Cuối cùng, vào ngày 25/4/2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có công văn yêu cầu VNX, HOSE, HNX và VSDC thực hiện báo cáo và có phương án giải quyết các nội dung liên quan đến hệ thống công nghệ thông tin KRX.

Căn cứ nội dung trên, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chưa đủ cơ sở để chấp thuận đề nghị của HOSE đưa hệ thống công nghệ thông tin KRX vào vận hành chính chính thức vào ngày 2/5/2024. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước yêu cầu các Sở Giao dịch Chứng khoán, VSDC chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc đảm bảo hệ thống giao dịch, đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ hiện tại vận hành an toàn, ổn định, thông suốt trong mọi tình huống.

KRX là hệ thống công nghệ thông tin điều hành và quản lý giao dịch trên thị trường chứng khoán của Hàn Quốc, được HOSE ký kết chuyển giao công nghệ với Sở Giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX) vào tháng 12/2012.

Gói thầu thiết kế, cung cấp lắp đặt và chuyển giao hệ thống công nghệ thông tin này có trị giá khoảng 600 tỷ đồng, HOSE là đơn vị chủ đầu tư. Ban đầu KRX được dự kiến hoàn thành vào năm 2015, thay thế hệ thống hiện tại của Thái Lan. Tuy nhiên hết năm 2015, tiến độ KRX vẫn bỏ ngỏ. Đến năm 2016, HOSE "tái" khởi động dự án và khẳng định sẽ hoàn thành năm 2017, cam kết sẽ hoàn thành năm 2021 nhưng cái kết không khác trước.

Theo kế hoạch, ngày 24 và 25/4, các công ty chứng khoán sẽ kiểm tra kết nối đến HOSE. Ngày 26/4, dữ liệu cuối ngày sẽ được chuyển đổi sang hệ thống giao dịch mới. Các công ty chứng khoán được yêu cầu chủ động chuẩn bị dữ liệu để thực hiện kiểm tra chuyển đổi (Cutover test).

Trong các ngày từ 27 - 29/4, HOSE sẽ thực hiện chuyển đổi hệ thống giao dịch. Các công ty chứng khoán chủ động có kế hoạch và thực hiện các công việc chuẩn bị để đồng bộ triển khai. Đến ngày 30/4, công ty chứng khoán thực hiện kiểm tra chuyển đổi (Cutover test). Ngày 2/5 dự kiến triển khai chính thức hệ thống giao dịch mới.

Việc hệ thống KRX được đưa vào vận hành là một trong những chủ đề được nhiều nhà đầu tư và giới chuyên môn đặc biệt quan tâm. Trên các diễn đàn, rất nhiều chuyên gia đến từ các công ty chứng khoán đều đưa ra nhận định tích cực về hoạt động của hệ thống này, song cũng cần lưu ý nhiều khuyến cáo.

Theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam nhận định, hệ thống KRX bị hoãn rất lâu rồi và đến bây giờ, nếu được triển khai đúng như dự kiến thì trước hết về mặt tâm lý sẽ giúp nhà đầu tư hứng khởi, lạc quan. Vì họ rất kỳ vọng vào việc KRX sẽ khắc phục được những sự cố bị lỗi, bị nghẽn khi giao dịch với hệ thống cũ.

Ngoài ra, KRX đi vào hoạt động và vận hành trơn tru cũng sẽ góp phần tạo ra tính ổn định và liên thông trên thị trường. Đồng thời giúp cải tiến và tích hợp được nhiều sản phẩm tài chính.

“Trước đây chúng ta thiếu những sản phẩm như chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh hoặc chứng quyền có đảm bảo…Khi KRX được kích hoạt sẽ tích hợp thêm những sản phẩm đó vào hệ thống, từ đó dẫn đến thanh khoản vào thị trường dễ dàng hơn”, ông Minh nói.

Tuy nhiên, ông Minh cũng nhấn mạnh: “Chúng ta cũng phải tính đến sự rủi ro khi hệ thống này mới đi vào hoạt động, cũng như bất kỳ hệ thống nào khác. Do vậy, cần chủ động đưa ra những kịch bản để xử lý những phát sinh không mong muốn có thể xảy ra”.

Còn theo bà Hoàng Việt Phương, Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư, Công ty Chứng khoán SSI đánh giá, về cơ bản, nếu KRX đi vào hoạt động thì sẽ góp phần khơi thông thị trường và tạo ra quy mô thị trường lớn hơn.

“KRX có thể cho phép nhiều sản phẩm chạy được trên hệ thống mà hệ thống trước đó không chạy được. Tất nhiên với điều kiện là không có lỗi”, vị chuyên gia từ SSI cho hay.

Dẫu vậy, bà Phương cho rằng những tác động tích cực này sẽ mang tính dài hạn chứ không thể lập tức tốt ngay. Ngoài ra, bất cứ hệ thống nào kể cả khi mới đi vào hoạt động hay hoạt động lâu dài đều có thể xảy ra sự cố ngoài mong muốn. Do đó, cần có phương án trước để chủ động đối phó.