Trong phiên giao dịch sáng ngày 8/9/2023, thị trường chứng khoán Việt Nam đổ dồn sự chú ý đến nhóm ngành phân bón khi vừa mở đầu phiên nhóm cổ phiếu này đã đua nhau bùng nổ, đồng loạt tăng kịch trần, “trắng bên bán”.

Điển hình nhất phải kể đến các mã DCM của Công ty Phân bón Dầu khí Cà Mau, DPM của Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí, BFC của Công ty Phân bón Bình Điền, SFG của Công ty Phân Bón Miền Nam, VAF của Công ty Phân lân Nung chảy Văn Điển... Ngoài ra, "ông lớn" DGC của Tập đoàn Hóa chất Đức Giang cũng tăng mạnh trên 3%.

Hiệu ứng tích cực này dường như chịu ảnh hưởng từ thông tin Trung Quốc đã yêu cầu một số nhà sản xuất phân bón tạm dừng xuất khẩu phân urê sau khi giá trong nước tăng vọt. Đây là động thái có thể hạn chế nguồn cung và tăng chi phí cho nông dân ở những quốc gia chuyên nhập khẩu phân bón như Ấn Độ.

Trung Quốc là nước sản xuất và tiêu thụ urê hàng đầu thế giới và bất kỳ sự sụt giảm đáng kể nào trong xuất khẩu đều có nguy cơ thắt chặt nguồn cung và đẩy giá toàn cầu tăng cao. Ấn Độ, Hàn Quốc, Myanmar và Australia là những thị trường tiêu thụ nhiều urê của Trung Quốc nhất. Trong đó, Ấn Độ là thị trường chiếm tỷ trọng cao nhất trong 7 tháng của năm 2023 với 17%, tương đương 226.000 tấn.

Nguồn tin của Bloomberg cho biết, một số ông lớn phân bón của Trung Quốc đã tạm ngừng ký các hợp đồng xuất khẩu mới từ đầu tháng 9 theo lệnh của Chính phủ. Nguồn tin này nói thêm hạn chế này chỉ áp dụng cho phân urê. Trên sàn giao dịch hàng hóa, hợp đồng tương lai ure đã tăng gần 50% từ giữa tháng 6 đến cuối tháng 7. Nhưng sau đó giá biến động mạnh và giảm hơn 11% sau chỉ đạo của Trung Quốc.

Nhà sản xuất CNAMPGC Holding cho biết sẽ hạn chế xuất khẩu phân bón để đảm bảo nguồn cung và duy trì giá ở mức ổn định. Chen Li, chuyên viên phân tích tại công ty môi giới Huatai Futures, cho biết lượng tồn kho thấp ở Trung Quốc cùng với xuất khẩu tăng mạnh đã đẩy giá phân Ure lên cao hơn.

Động thái từ Trung Quốc khiến thị trường nông nghiệp toàn cầu trở nên bất ổn hơn, trong lúc thời tiết đang khắc nghiệt, Ấn Độ hạn chế xuất khẩu nhiều mặt hàng liên quan đến nông sản và cuộc xung đột Nga - Ukraine chưa biết khi nào kết thúc.

Trên thực tế, đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc ban hành chính sách hạn chế xuất khẩu phân Ure. Từ giữa năm 2021, nước này đã thực hiện chính sách này nhằm bảo hộ nguồn cung trong nước, kìm hãm giá phân bón.

Thị trường kỳ vọng trong năm 2023, Trung Quốc sẽ nới lỏng chính sách trên và thực tế cho thấy, trong 5 tháng đầu năm 2023, lượng xuất khẩu phân bón ure đã tăng tới 43% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, động thái mới từ Trung Quốc đã phá vỡ kỳ vọng này.

Năm 2022, các doanh nghiệp phân bón tại Việt Nam đã hưởng lợi từ việc giá phân bón tăng phi mã do đứt gãy chuỗi cung ứng. Chẳng hạn với DCM, doanh thu từ phân bón ure đạt 12.402 tỷ đồng, tăng 70,3% so với năm ngoái.

Trong đó, giá bán ure trung bình đạt 14.694 đồng/kg (tăng 53% so với cùng kỳ), nguyên nhân đến từ sự sụt giảm cung phân bón từ Nga (thị trường xuất khẩu ure lớn nhất thế giới năm 2021) và các chính sách hạn chế xuất khẩu phân bón từ Trung Quốc (thị trường sản xuất ure lớn nhất thế giới). Riêng doanh thu xuất khẩu của DCM đã đạt 5.818 tỷ đồng trong năm 2022, tăng mạnh 206% so với năm 2021.