Với mức tăng trưởng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, tăng trưởng kinh tế Việt Nam quý 2/2023 phản ánh các điều kiện kinh tế không xấu đi, nhưng cũng không được cải thiện rõ rệt.

Trong báo cao gần đây của HSBC, cơ quan này nhận định, Việt Nam vẫn đang phải vật lộn với những rủi ro gia tăng liên quan tới tăng trưởng, đặc biệt là từ chu kỳ thương mại. Cụ thể, xuất khẩu tiếp tục sụt giảm ở mức 2 con số tương tự như quý 1. Với ảnh hưởng của suy thoái kinh tế Hoa Kỳ đến Việt Nam, số lượng đơn đặt hàng giảm cho thấy suy thoái thương mại có thể kéo dài, kéo theo sự suy yếu trong suốt quý 3/2023.

Tình hình vẫn còn mờ mịt

Sau nửa năm, những thách thức trên vẫn còn đó. Với tốc độ tăng trưởng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, GDP quý 2 của Việt Nam đã vượt qua mức kỳ vọng 3,8% của thị trường. Tuy nhiên, điều đó không thể làm lu mờ những thách thức ngày càng gia tăng. Nhìn chung, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam đã giảm mạnh từ mức tăng trưởng ấn tượng của năm ngoái là 8%, chủ yếu do các rủi ro bên ngoài.

Thương mại, một trong những động lực tăng trưởng chính của Việt Nam, đã dần suy yếu kể từ quý 4 năm ngoái. Sự suy giảm sản xuất phản ánh rõ ràng những thách thức thương mại ngày càng gia tăng mà Việt Nam phải đối mặt. Mặc dù tin tốt là thương mại không có dấu hiệu suy giảm thêm. Thế nhưng thương mại Việt Nam vẫn chưa tìm thấy lối thoát khi chưa thấy dấu hiệu rõ rệt của phục hồi.

Dù tốt hơn kỳ vọng, tăng trưởng quý 2/2023 của Việt Nam vẫn yếu

Điểm sáng duy nhất là xuất khẩu nông sản, nhưng tỷ lệ 10% của ngành hàng này quá nhỏ để bù đắp cho sự suy yếu rộng khắp ở các lĩnh vực khác. Các lô hàng lớn, bao gồm điện tử tiêu dùng, dệt may/giày dép, máy móc và đồ nội thất gỗ, đều suy giảm hai con số. Điều này chủ yếu là do nhu cầu nhập khẩu của Mỹ sụt giảm, vì Mỹ là thị trường nhập chính đối với hầu hết các sản phẩm. Thật vậy, tính tới thời điểm này, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ hiện nay đã giảm với mức 20% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh tính nghiêm trọng của suy thoái thương mại.

Ngoài ra, do đợt nắng nóng, ngành sản xuất của Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu điện ở miền Bắc vào tháng 6, nơi đặt các cơ sở sản xuất của các tập đoàn công nghệ lớn. Khi vấn đề năng lượng dần được khắc phục, việc cắt giảm sản xuất đã làm gia tăng khó khăn trong ngành.

Câu hỏi quan trọng đặt ra cho ngành sản xuất của Việt Nam là khi nào chu kỳ thương mại toàn cầu sẽ thay đổi?

Các chỉ số PMI hàng đầu cho thấy không có cải thiện trong tương lai gần, khi nhu cầu thương mại đảo chiều tiếp tục gây áp lực lên các đơn đặt hàng. HSBC kỳ vọng những thay đổi sớm nhất trong xu hướng thương mại sẽ diễn ra vào khoảng quý 4/2023, nhưng sẽ theo hướng ổn định trước rồi mới xuất hiện bất kỳ sự gia tăng rõ rệt nào đối với các lô hàng.

Quảng cáo

"Nói cách khác, Việt Nam còn phải chịu một chu kỳ suy thoái thương mại kéo dài, đặc biệt là khi hiệu ứng cơ sở không thuận lợi trở nên nghiêm trọng hơn vào quý 3/2023", nhóm nghiên cứu của HSBC lưu ý.

Những "đốm lửa" nhỏ

Một tác động lan tỏa tích cực ngoài ý muốn đến từ tài khoản vãng lai của Việt Nam. Không bất ngờ khi mà nhập khẩu đã giảm nhiều hơn so với xuất khẩu, dẫn đến thặng dư thương mại đáng kể. Cùng với việc tăng doanh thu từ du lịch giúp giảm thiểu thâm hụt dịch vụ, tài khoản vãng lai của Việt Nam được cải thiện đáng kể lên mức 6,1% GDP trong quý 1/2023, mang tới sự hỗ trợ quý giá cho đồng VND.

Quốc hội Việt Nam đã thông qua luật được mong đợi từ lâu nhằm nới lỏng các hạn chế về thị thực. Có hiệu lực từ ngày 15/8, quy định mới sẽ kéo dài thời hạn cho các thị trường được miễn thị thực lên 45 ngày (tăng từ 15) và thời hạn thị thực điện tử cho 80 thị trường tăng lên 90 ngày (từ 30 ngày). Sự thay đổi kịp với thời điểm mùa đông cao điểm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc du lịch dễ dàng hơn và thu hút lượng khách du lịch ngày càng tăng.

Ngoại trừ tăng trưởng thì lạm phát liên tục mang đến những tin tốt. Lạm phát toàn phần đã được kiểm soát ở mức 2,0% so với cùng kỳ trong tháng 6, phù hợp với kỳ vọng của chúng tôi. Nguyên nhân chính là nhờ cắt giảm lạm phát trong lĩnh vực năng lượng, đã kéo lạm phát toàn phần giảm mạnh so với mức trần lạm phát 4,5% của Ngân hàng Nhà nước.

Trong khi việc tăng giá điện đẩy đà lạm phát lên cao, phản ánh qua lạm phát với độ trễ một tháng, mức độ tăng dưới 3% không gây tác động lớn. Đáng nói hơn, lạm phát cơ bản hạ nhiệt xuống 4,3% so với cùng kỳ, lần đầu tiên dưới mức trần trong 9 tháng. Mặc dù vậy, rủi ro tăng giá vẫn kéo dài.

Thứ nhất, đà lạm phát thực phẩm đã tăng trong tháng 6, phản ánh qua giá thịt heo tăng cao. Tuy nhiên, áp lực về giá đến từ nhu cầu cao hơn do hoạt động du lịch phục hồi, chứ không phải vì gián đoạn nguồn cung, giống các đợt dịch cúm lợn châu Phi trước đây.

Thứ hai, tác động của El Nino cho thấy cần phải theo dõi sản xuất nông nghiệp một cách chặt chẽ, đặc biệt là với các loại lương thực thiết yếu như gạo.

Lợi suất thực tế của Việt Nam đang bị thu hẹp

Trong bối cảnh những thách thức kinh tế ngày càng gia tăng, chính phủ Việt Nam đã tăng cường nỗ lực đưa ra các biện pháp kích cầu kinh tế. Về mặt tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước đã có hàng loạt động thái bất ngờ trong quý 2. Trong vòng chưa đầy ba tháng, Ngân hàng Nhà nước đã bất ngờ cắt giảm lãi suất điều hành ba lần, mỗi lần hạ 50bp. Trong khi lạm phát hạ nhiệt, tỷ giá VND tương đối ổn định cũng hỗ trợ cho việc nới lỏng chính sách tiền tệ.

Tuy nhiên, khi rủi ro tăng giá kéo dài đối với lạm phát, thì đồng VND có thể phải đối mặt với áp lực rủi ro sụt giá từ lãi suất thực đang “xói mòn”. HSBC kỳ vọng tăng trưởng sẽ có bước ngoặt lớn vào quý 4/2023, với các biện pháp hỗ trợ tiền tệ gia tăng.

"Chúng tôi kỳ vọng Ngân hàng Nhàn ước sẽ cắt giảm lãi suất thêm 50 điểm cơ bản trong Quý 3/2023, đưa lãi suất điều hành về 4,0%. Điều này có thể sẽ đảo ngược nỗ lực thắt chặt của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2022, và cũng tương ứng với mức độ hỗ trợ tiền tệ trong thời kỳ đại dịch", HSBC nêu quan điểm.