Tại phiên họp chiều ngày 23/9 của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh quyết tâm gỡ thẻ vàng IUU trong năm 2025.

Đây là một trong năm mục tiêu toàn diện, xuyên suốt thời gian tới.

Bên cạnh việc gỡ thẻ vàng, Thủ tướng nêu rõ cần thiết lập lại trật tự quản lý đội tàu đúng luật, chặt chẽ, nghiêm minh; phát triển ngành thủy sản, nghề cá đánh bắt xa bờ bền vững, an toàn, lâu dài, đúng pháp luật quốc tế, gắn với sản xuất, kinh doanh và sinh kế của người dân.

Cùng với đó, chuyển đổi trạng thái ngành thủy sản từ chủ yếu đánh bắt xa bờ sang chủ yếu nuôi trồng, chế biến thủy sản gần bờ để tạo việc làm, sinh kế và nâng cao an toàn cho ngư dân, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ môi trường và chủ quyền biển đảo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân vùng biển; bảo vệ hình ảnh, uy tín, danh dự của đất nước, con người, dân tộc Việt Nam. 

Thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, phải xác định phát triển ngành thủy sản nói chung và chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định là việc cấp bách, quan trọng, thường xuyên, có ý nghĩa lâu dài, bền vững. Đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội, mọi người dân có liên quan.

Theo dự kiến, Đoàn kiểm tra của Ủy ban châu Âu sẽ kiểm tra IUU tại Việt Nam vào tháng sau (tháng 10/2025). 

Trong 8 năm qua kể từ khi ngành thủy sản bị gắn thẻ vàng, Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp như quản lý, kiểm tra, giám sát bằng các biện pháp công nghệ, hành chính; xử lý quyết liệt để ngăn chặn vi phạm; có giải pháp đẩy mạnh nuôi trồng thủy hải sản để hạn chế đánh bắt; thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế cho người dân.

Tới nay, công tác hoàn thiện quy định pháp luật chống khai thác IUU, quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc hải sản cơ bản đáp ứng yêu cầu, theo đánh giá của EU. 

Theo thông tin từ phiên họp theo Báo Chính phủ, công tác chống khai thác IUU cũng ghi nhận một số chuyển biến theo hướng tích cực. Số lượng tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài trong 9 tháng đầu năm 2025 đã giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Cùng với đó, 99% tàu cá đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS).

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài; ảnh hưởng xấu đến uy tín, hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế và tác động đến đời sống, sinh kế của cộng đồng ngư dân ven biển. Các biện pháp quản lý, kiểm soát tàu cá không đủ điều kiện không tham gia hoạt động chưa hiệu quả triệt để…

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ yêu cầu phát triển ngành thủy sản bền vững, lâu dài, có tính chiến lược, góp phần phát triển đất nước, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Theo Thủ tướng, nguyên nhân chính ngành thủy sản chưa bền vững, chưa gỡ được thẻ vàng của EU là một số cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu lơ là, chủ quan, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, làm không quyết liệt, không toàn diện, tổng thể.

Bên cạnh đó, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, thậm chí còn xem thường pháp luật và đối phó với các cơ quan chức năng; hạ tầng nghề cá, giám sát, khai thác, truy xuất nguồn gốc hải sản chưa đáp ứng yêu cầu và chưa thực sự bám sát tình hình thực tiễn để có đầu tư, lãnh đạo chỉ đạo đúng tầm, đúng mức.

Không chỉ vậy, một bộ phận tàu cá chưa đáp ứng yêu cầu về trang thiết bị, kỹ thuật, giám sát hành trình; công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, phát hiện, xử lý chưa thường xuyên, chưa liên tục, chưa quyết liệt.

Loạt giải pháp gỡ thẻ vàng

Thủ tướng yêu cầu cấp ủy, chính quyền và toàn xã hội, nhất là người đứng đầu các cơ quan phải vào cuộc với tinh thần, trách nhiệm cao, làm việc tất cả vì sự phát triển của đất nước, ngành thủy sản và lợi ích của ngư dân.

Cùng với đó, rà soát, hoàn thiện thể chế. Với những quy định chưa sửa đổi được ngay, Bộ Nông nghiệp và môi trường đề xuất Chính phủ ban hành ngay Nghị quyết để điều chỉnh, hoàn thành ngay trong tháng 9.

Thủ tướng cũng yêu cầu kiện toàn Ban Chỉ đạo theo chính quyền địa phương 2 cấp và tổ chức bộ máy mới; nâng cao năng lực của các thành viên.

Ngoài ra, cần thành lập Tổ công tác do Thứ trưởng Bộ Công an làm tổ trưởng với sự tham gia của lãnh đạo các cơ quan để xử lý dứt điểm các vụ việc vi phạm hình sự đã phát hiện, cố gắng hoàn thành trước 15/10.

Thủ tướng yêu cầu Ban Chỉ đạo họp hằng tuần để kiểm điểm việc thực hiện nhiệm vụ của các bộ ngành, cơ quan, địa phương; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nâng cao ý thức người dân.

Không những vậy, cần số hóa toàn bộ công tác quản lý tàu cá, kết nối dữ liệu với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; giao Tập đoàn Công nghiệp – viễn thông Quân đội triển khai, hoàn thành chậm nhất trước 15/10.