Gong Chengqiang trước đây kiếm được 200.000 nhân dân tệ (28.000 USD) mỗi năm ở thành phố Hàng Châu khi làm cho một công ty công nghệ. Tuy nhiên, mọi chuyện trở nên tồi tệ khi công ty của anh bị đóng cửa do đại dịch Covid-19.

VỠ MỘNG THÀNH PHỐ

Hiện Chengqiang đang trồng dâu ở vùng nông thôn của tỉnh Chiết Giang, và dự kiến sẽ cũng mất khoản tiền khoảng 200.000 nhân dân tệ sau khi 40% vụ mùa của anh bị hủy hoại bởi sâu bệnh.

Trước khi quyết định chuyển về nông thôn, Chengqiang - 30 tuổi đã thử nghiệm viết blog về tài chính nhưng thất bại, và anh phát triển sự quan tâm đối với cây trái. Một số bạn bè cũng là blogger cam kết trở thành nhà đầu tư thiên thần cho Gong khi anh nêu ý tưởng muốn thay đổi hương vị, chất lượng và giá cả của 20 loại trái cây khác nhau. Gong cam kết thực hiện ý tưởng này, nhưng gặp khó khăn trong việc đối mặt với cảm giác cô lập, đặc biệt là khi bố mẹ anh thất vọng với quyết định của anh.

Nhiều người trẻ thất nghiệp tìm được việc làm ở các thị trấn nhỏ.

“Gia đình của bố tôi làm nông cả đời”, Gong nói. "Ước nguyện duy nhất của họ là để con cái có một cuộc sống khác biệt và không hiểu tại sao họ đã đưa tôi đi học suốt bao nhiêu năm để rồi tôi lại quay trở lại làm nông nghiệp".

Trong nhiều thập kỷ, những người như bố mẹ của Gong đã chuyển đến các thành phố của Trung Quốc để làm việc, đẩy mạnh sự tăng trưởng nhanh chóng của đất nước. Nhưng khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới giảm tốc, người trẻ đang phải chịu gánh nặng của một cuộc khủng hoảng thất nghiệp, khiến một trong năm người trẻ không có việc làm. Nhiều gia đình đã đầu tư vào giáo dục đại học cho con cái với hy vọng có một cuộc sống thuộc tầng lớp trung lưu, bây giờ họ đang thấy hy vọng của mình mịt mờ hơn bao giờ hết. Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến đều ghi nhận sự suy giảm dân số lần đầu tiên trong năm 2022.

"Khi tôi tốt nghiệp vào năm 2014, ngay cả một sinh viên trung bình như tôi, không có kinh nghiệm, cũng có thể nhận được nhiều đề nghị việc làm và tìm được việc ở một công ty tốt", Gong nói. "Đó là điều mà thời đại đã mang lại cho tôi, và hiện tại là điều không thể tưởng".

Nông thôn Trung Quốc hiện đang là một nơi mang lại sự “chữa lành” cho người trẻ. Bản thân chính phủ Trung Quốc cũng kêu gọi người trẻ giúp "phục hồi nông thôn" trong nhiều năm và họ tiếp tục tăng cường những lời kêu gọi đó trong những tháng gần đây. Tỉnh Quảng Đông đã công bố một kế hoạch thử nghiệm vào tháng 5 để tuyển dụng 300.000 tốt nghiệp vào các vùng nông thôn vào năm 2025. Các đề nghị bao gồm các vị trí dịch vụ công dân trong vòng hai năm, thực tập nông nghiệp và các chương trình ủng hộ để phát triển ý tưởng kinh doanh.

"Chúng tôi hiểu rằng một người trẻ là đầu tư lớn nhất của một gia đình, thậm chí lớn hơn cả bất động sản", ông Du Peng, phó hiệu trưởng Đại học Nhân dân tại Bắc Kinh và là một cố vấn của Bộ Nội vụ nói tại một hội thảo vào đầu năm nay. "Mất 20 năm trở lên để nuôi dưỡng một người trẻ, vì vậy việc làm của họ ảnh hưởng trực tiếp đến cả gia đình. Đó là lý do tại sao chính phủ chú ý nhiều đến việc làm cho thanh niên".

Tuy nhiên, khả năng làm tăng cường việc làm cho thanh niên thông qua việc tập trung vào công việc ở nông thôn khó có thể cải thiện tình hình khó khăn của thanh niên Trung Quốc do quy mô của thách thức kinh tế. Các chuyên gia kinh tế của Bloomberg dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP giảm một nửa xuống 4% mỗi năm trong thập kỷ sau đại dịch Covid, so với 8% trong thập kỷ trước. Giá trị nhà sụp đổ khiến các hộ gia đình không chắc chắn về tương lai, và niềm tin giảm sút đã đưa đầu tư trực tiếp nước ngoài xuống mức lịch sử thấp.

Hướng tốt nghiệp ra khỏi các thành phố nơi các đổi mới công nghệ được phát triển có nguy cơ làm suy yếu tăng trưởng, trong khi sự chậm trễ của quá trình đô thị hóa sẽ giảm nhu cầu về nhà mới - một đóng góp quan trọng cho nền kinh tế.

Jenny Chan, giáo sư kinh tế học tại Đại học Cao đẳng Kỹ thuật Hồng Kông cho biết, kế hoạch đưa người trẻ về nông thôn chỉ giải quyết được 1 phần và chưa giải quyết được những vấn đề kinh tế cơ bản. "Điều này chỉ là trì hoãn cuộc khủng hoảng thất nghiệp của thanh niên, nhưng cấu trúc căn bản vẫn không cải thiện đà tăng trưởng kinh tế". Chan nói thêm rằng chính phủ có thể đạt được nhiều hơn bằng cách mở rộng kinh tế và khuyến khích khu vực tư nhân.

KHÔNG CÒN LỰA CHỌN NÀO KHÁC

Điều đáng nói là, thanh niên ngày nay không tiếp cận con đường trở lại nông thôn với sự lạc quan, tự tin. Nhiều người chỉ là cảm thấy họ không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận công việc không phù hợp với kỹ năng của họ. Các ngành như công nghệ và giáo dục trước đây tuyển dụng nhiều người trẻ tốt nghiệp hơn so với những ngành khác đang trải qua giai đoạn khó khăn hơn do sự dao động của chính sách, điều này có nghĩa là nhiều người đang chuyển hướng vào các công việc nhà nước.

Chen Bing, một cô gái 24 tuổi tốt nghiệp ngành tâm lý, làm tình nguyện viên tư vấn tại một trường nông thôn sau khi cô gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một công việc toàn thời gian phù hợp. Mặc dù chương trình này mang lại điểm thưởng cho các kỳ thi công vụ và tốt nghiệp, nhưng cô chỉ nhận được một số tiền trợ cấp hằng tháng là 2.300 nhân dân tệ. Mặc dù Chen quan tâm đến công việc, cô cảm thấy liên tục lo lắng về tương lai.

“Mỗi khi tôi lo lắng và buồn bã về bước tiếp theo, tôi sẽ nói với bản thân mình: Hãy nằm xuống một chút và chỉ tập trung vào công việc hiện tại”, Chen nói. Hành động của Chen ám chỉ đến một phong trào nở rộ trong xã hội thanh niên gọi là “nằm thẳng” để thoát khỏi xã hội.

Trong tiếng Trung, “tang ping” nghĩa là “nằm thẳng” - lối sống mặc kệ đời thay vì nỗ lực cống hiến và trang trải cuộc sống. Theo The Washington Post, giới trẻ Trung Quốc có rất nhiều kiểu “nằm thẳng”. Việc này bao gồm từ chối kết hôn, không lập gia đình, không làm thêm, và không làm việc bàn giấy. Trong một bài đăng đã bị xóa trên Tieba (MXH Trung Quốc) hồi tháng 4/2021, một phong trào cổ vũ chuyện “nằm thẳng” đã nổi lên, từ đó hình thành một cộng đồng ủng hộ khổng lồ.

Một trong những sáng kiến ở Quảng Đông không coi các công việc nông thôn như là giải pháp tạm thời, mà là những cơ hội kinh doanh có lợi nhuận riêng. Được khởi động vào năm 2022, chương trình "CEO làng" cung cấp các vị trí như khóa đào tạo kinh doanh nông thôn kéo dài một tháng.

Zhang Boai, 20 tuổi, tham gia chương trình khi còn ở trường đại học. Anh đã giành được hơn 100.000 nhân dân tệ từ các hỗ trợ của chính phủ và hiện đang dẫn đầu một đội ngũ 40 thành viên phát triển một loại sản phẩm xử lý đất mới để tăng cường năng suất của nông dân trồng cây ăn quả.

"Trước đây, chính phủ khuyến khích nông dân đi đến thành phố và mua nhà ở đó, hy sinh sự phát triển của nông thôn", anh nói. "Bây giờ, nông dân lại được hưởng một số lợi ích".

Cuối cùng, việc sống ở nông thôn là sự đánh đổi cho nhiều thanh niên Trung Quốc - công việc nông thôn trả ít hơn nhiều nhưng cũng mang lại sự ổn định và thường có những lợi ích khác như chỗ ở và thức ăn miễn phí. Tốc độ chậm rãi cũng là một ưu tiên lớn đối với một số người.

Wang Zhihao, 24 tuổi, nói rằng anh cảm thấy hạnh phúc hơn khi làm việc tại văn phòng tài chính của một thị trấn nông thôn ở Quảng Đông so với việc sống ở thành phố, khi anh tiêu hết mức lương 2.000 nhân dân tệ từ một việc thực tập kế toán để chi trả tiền ăn và thuê nhà, chưa kể anh phải di chuyển mỗi ngày mất một giờ. "Ở Quảng Châu, nhiều thứ dường như quá khó nắm bắt", Wang nói. "Giá nhà và các chi phí hàng ngày khiến tôi cảm thấy như mình không thể thở được".

Theo CNN, lao động trẻ Trung Quốc hiện nay được nhận sự đào tạo tốt nhất trong nhiều thập niên qua với số lượng kỷ lục sinh viên mới ra trường. Thế nhưng tình hình thực tế đã khiến nhiều bạn trẻ vỡ mộng trong bối cảnh kinh tế giảm tốc.

Wang Zhihao, 24 tuổi, nói rằng anh cảm thấy hạnh phúc hơn khi làm việc tại văn phòng tài chính của một thị trấn nông thôn ở Quảng Đông.

Việc cố bám trụ lại thành phố trong khi không có đủ việc làm khiến ngày càng nhiều thanh thiếu niên nghi ngờ về giá trị của tấm bằng đại học.

Giờ đây các sinh viên ra trường sẽ buộc phải lựa chọn cố gắng tìm kiếm việc văn phòng ở thành phố nhưng đối mặt rủi ro thất nghiệp, hoặc rũ bỏ ánh hào quang đại học để về quê... chăn bò hay làm lao động chân tay, vốn là điều họ đã cố gắng tránh khi lựa chọn đi học.

“Giới trẻ Trung Quốc nhận ra tấm bằng đại học sẽ chẳng giúp họ gia tăng vị thế xã hội nhiều hay đảm bảo nhiều cơ hội việc làm hơn. Thậm chí nhiều sinh viên còn nhận định những gì họ học được có khi còn chẳng hữu dụng nữa”, chuyên gia Craig Singleton của Viện FDD đánh giá.