Giảm tai nạn, bớt đau thương

Theo đánh giá gần đây, sau 1 tháng thực hiện Nghị định 168/2024/NĐ-CP (từ 1/1/2025 đến 31/1/2025), lực lượng Cảnh sát giao thông (CSGT) toàn quốc đã phát hiện, xử lý 327.349 trường hợp vi phạm, giảm 48.160 trường hợp so với thời gian trước liền kề. Lãnh đạo Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia đánh giá: Việc đưa Nghị định 168 vào cuộc sống đã góp phần thay đổi hành vi tham gia giao thông của người dân. Những lỗi vi phạm nguy hiểm như nồng độ cồn, vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ… đều giảm rõ rệt, có nơi giảm tới hơn 30-40%, chứng tỏ ý thức tuân thủ pháp luật về giao thông của người dân đang được nâng cao.

Riêng ở các đô thị lớn, tác động của Nghị định còn thể hiện qua sự chuyển biến tích cực của trật tự văn minh đô thị. Tại Thủ đô Hà Nội, tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường hay đi xe trên hè phố đã giảm hẳn. Chị Hoàng Thị Phương, chủ một cửa hàng kinh doanh trên phố Xuân Thủy (quận Cầu Giấy) so sánh: Trước đây, vào giờ cao điểm, các phương tiện thường chen nhau tràn lên vỉa hè. Nhiều xe sẵn sàng vượt đèn đỏ hoặc đi cố khi đèn đã chuyển tín hiệu vàng. Nhưng từ khi Nghị định 168 có hiệu lực, các phương tiện đều dừng ngay ngắn khi có đèn đỏ, tình trạng đi trên vỉa hè cũng không còn nữa.

Theo thống kê của Phòng CSGT, Công an thành phố Hà Nội, sau 1,5 tháng thực hiện Nghị định 168, toàn thành phố đã xử lý hơn 24 nghìn trường hợp vi phạm, giảm 50% so kết quả xử lý thời gian trước liền kề. Đại tá Trần Đình Nghĩa, Trưởng phòng CSGT cho biết: Những điểm mới trong Nghị định 168 nhận được sự đồng tình ủng hộ cao của người dân bởi lẽ việc nâng mức xử lý vi phạm đều hướng tới nhóm hành vi mang tính cố ý, là nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông (TNGT). Đã lâu mới thấy tình hình giao thông Thủ đô đi vào quy củ như hiện nay.

Phạt nặng để răn đe hiệu quả

Chạy xe lạng lách, đánh võng, vượt đèn đỏ, đi không đúng chiều đường, làn đường quy định… là những hành vi chủ yếu gây ra TNGT. Tại Nghị định 168, đây cũng là những hành vi được tập trung điều chỉnh với mức phạt tiền rất cao, thậm chí tịch thu phương tiện. Đại diện Cục CSGT , Thượng tá Tạ Thị Hồng Minh phân tích: Thiết lập lại văn hóa giao thông là vấn đề mấu chốt để kéo giảm TNGT. Trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của nhiều quốc gia và kế thừa những kết quả đã đạt được của Nghị định 100/2019/NĐ-CP, ban soạn thảo Nghị định 168 nhận thấy cần thiết phải tăng nặng mức xử phạt để bảo đảm tính răn đe đối với một số nhóm vi phạm mang tính cố ý, có tính chất nguy hiểm, là nguyên nhân trực tiếp gây ra TNGT.

Cũng theo Cục CSGT, quy định mới không gây ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển kinh tế - xã hội nhưng nếu không kịp thay đổi thói quen xấu thì người tham gia giao thông sẽ làm méo mó hình ảnh của đất nước và làm mất đi những nhân tố trong độ tuổi lao động do TNGT. Thường xuyên di chuyển trên đường, anh Vũ Đình Đức, lái xe taxi ở Hà Nội cho biết: Lúc đầu tôi cũng nghĩ mức phạt theo Nghị định mới nặng quá nhưng nhìn vào bối cảnh giao thông hiện nay thì thấy rất cần thiết. Mức xử phạt nặng cũng là một giải pháp khiến mọi người không dám vi phạm khi tham gia giao thông dù không có CSGT đứng giám sát.

Nếu chỉ trông vào các giải pháp tuyên truyền, giáo dục pháp luật sẽ không đạt hiệu quả tích cực như mong muốn. TS, luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư Hà Nội) nhận định: Chế tài nặng đủ sức răn đe sẽ khiến người tham gia giao thông nâng cao hơn nữa ý thức chấp hành luật lệ khi tham gia giao thông. Tuy nhiên, bên cạnh việc tăng nặng chế tài xử lý, cần tiếp tục xây dựng hoàn thiện hạ tầng giao thông, ứng dụng công nghệ vào điều hành, xử lý vi phạm. Ngoài ra, tăng cường các biện pháp giáo dục pháp luật, giáo dục ý thức chấp hành luật lệ an toàn giao thông sẽ xây dựng được văn hóa giao thông ngày càng văn minh, lành mạnh.

Gần hai tháng qua, những con số, hình ảnh đẹp của người dân khi tham gia giao thông đã phần nào cho thấy hiệu quả của Nghị định 168. Tiếp tục phát huy tinh thần thượng tôn pháp luật, nhiều chuyên gia cho rằng, bên cạnh chế tài xử phạt nghiêm minh, cần tiếp tục xử lý những bất cập trong tổ chức giao thông đường bộ, hoàn thiện hạ tầng thông suốt, tạo thuận lợi cho người tham gia giao thông. Đây là nền tảng để Nghị định 168 tiếp tục phát huy giá trị trong đời sống.